133

Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler

görülüyordu. Bu bağlamda metinde, bakanlar kurulunun parlamento-

ya karşı sorumluluğu esası muhafaza ediliyor ve taslağın hazırlayıcısı

Michel Debré’nin yüce, emperyal bir başkanlık makamı yaratma ama-

cında olmadığı şeklinde yorumlanan bu durum

, getirilen sistemin

dönemin Fransa’sında açıkça “rasyonelleştirilmiş bir parlamentarizm”

olarak tanımlanmasıyla da teyit ediliyordu.

Bu haliyle yeni anaya-

sa, iki önemli ve fakat potansiyel olarak birbiriyle çatışmalı prensibin

uzlaştırılma denemesi olarak göze çarpıyordu: Güçlü bir yürütmenin

liderliğine duyulan ihtiyaç ve yasamaya karşı sorumlu bir yürütme

organının inşası.

Bu çerçevede yeni anayasada eskisinden farklı olarak göze çarpan

düzenlemelerin başında; cumhurbaşkanının seçim yöntemine ilişkin

yapılan değişiklik geliyordu. Getirilen düzenlemeye göre, cumhurbaş-

kanı bundan böyle parlamento tarafından değil ama parlamenterler,

yerel konseylerin ve “Fransız Toplulukları”nın temsilcilerinden olu-

şan yaklaşık 80.000 kişilik bir “ikinci seçmenler kurulu” tarafından

seçilecekti. Ancak, sistemin saf parlamenterizmden uzaklaşmasının

asıl sebebi; cumhurbaşkanının seçim yöntemindeki değişiklikten zi-

yade, kendisine tanınan yetkilerdi. Gerçekten, anayasa metnine bakıl-

dığında; cumhurbaşkanına kararnameler çıkarmaktan olağanüstü hal

ilânına kadar çeşitli konularda önemli yetkiler tanındığı görülüyordu.

Nitekim bu durum, III. ve IV. Cumhuriyet rejimlerinde parlamento-

nun sadece yasama ve denetim işlevini yerine getirmekle kalmayıp,

yürütme yerine bizzat hükümet etme ve adeta başbakanı ve bakanlar

kurulunu basit bir yürütme komitesi konumuna indirgeme –yani adı

konmamış bir meclis hükümeti rejimi kurma– tutumuna yönelik bir

tepkiyi de açıkça içinde barındırıyordu.

Giovanni Sartori, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği: Yapılar, Özendiriciler ve

Sonuçlar Üzerine bir İnceleme, Çev. Ergun Özbudun, Yetkin Yayınları, Ankara

1997, s. 163.

V. Cumhuriyet Anayasası’nın mimarlarından Michel Debré’nin ünlü sözü, bu dö-

nemdeki genel kanıyı net olarak yansıtmaktadır: “Biz bu anayasa ile parlamenter

sistemin yeniden kurmuyoruz, ilk kez gerçek anlamda kuruyoruz”. Debrénin ana-

yasal meselelerdeki görüşleri hakkında bkz. Bkz. Nicholas Wahl, “The Constituti-

onal Ideas of Michel Debré”, Theory and Politics/Theorie und Politik - Festschrift

zum 70. Geburtstag für Carl Joachim Friedrich, Der. Klaus Von Beyme, Springer,

Dodrecht 1971, s. 259-271.

Alistair Cole, French Politics and Society, Prantice Hall, Hampshire 1998, s. 58-60.

Ercan Eyüboğlu, “Fransa: Parlamenter bir VI. Cumhuriyet’e Doğru”, Başkanlık