133

489 / 685

488 Eşler Arasındaki Mal Rejimi Hükümleri Çerçevesinde Anonim Şirketlerde Bağlı Nama Yazılı ...
sözleşme hükümleri önemli sebep olarak kabul edilmez. Pay sahiple-
ri bileşimine ilişkin esas sözleşme hükümlerinin önemli sebep teşkil
etmesi için mutlaka işletme konusunun gerçekleştirilmesine yönelik
veya ortaklığın ekonomik bağımsızlığının korunmasına ilişkin olması
gerekmektedir.162 Bu çerçevede doktrinde işletmenin konusunun ger-
çekleştirilmesi amacına yönelik olarak, rekabet eden kişilerin ortaklı-
ğa girmesinin engellenmesi163 şirket amacının gerçekleşmesi için ge-
reklilik arz eden pay sahiplerinin bazı kişisel niteliklere sahip olması
koşulunu içeren bağlam düzenlemeleri164 istisnaen vatandaşlık şartı
temeline dayalı ret sebepleri165 ile işletmenin ekonomik bağımsızlı-
ğının korunması bakımından kontrol değişikliğinin engellenmesi ve
pay devirlerine getirilebilecek yüzdelik ve sayısal sınırlamalara ilişkin
ret şartlarının geçerli olarak düzenlenebileceği belirtilmektedir.166 Pay
devrinin reddi sebepleri esas sözleşmede açık ve somut bir şekilde be-
lirtilmelidir.167
TTK m. 493/1 de ikinci olarak ortaklığın satın alma teklifinde bu-
lunarak devri engelleme olanağından bahsedilmiştir. “Kaçış klozu”
bileşimi bağlamında esas sözleşmeye konulacak önemli sebep ile payların devri-
nin onayını reddetme olanağı yönetim kuruluna tanınmış olup, bu hükümle ka-
palı anonim ortaklıklarda kişisel olarak nitelendirilebilecek menfaatlerin korun-
ması amaçlanmıştır. Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 40-41; Önemli sebep kavramı
hakkında detaylı bilgi için Bkz.: Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 42 vd.; Uzel, s. 231
vd. önemli sebep kavramının kullanılmasına ilişkin eleştiriler için Bkz.: Akın, s.
37 vd. Devir sınırlamaları işletme konusu veya işletmenin ekonomik bağımsızlığı
bakımından devrin reddini haklı göstermelidir. Devrin reddine ilişkin sebep ob-
jektif olarak haklı görüldüğü takdirde önemli olarak kabul edilir, ortaklığın veya
karar organının subjektif anlayışı yeterli değildir. Forstmoser/Meier-Hayoz/ No-
bel, §44, N. 139.
162 Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, §44, N.140; Böckli, §6 N.244 ; 257vd; Kläy, Vin-
kulierung, s. 146; Kläy, Aktien, s. 50; Sevi, s. 263;Uzel, s. 237; Altay, s. 600.
163 Böckli, §6, N. 258 vd.;Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, § 44, N. 143; Rauf Karasu,
Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler
İlkesi, Yetkin Basım ve Yayıncılık, Ankara 2009, s. 126.
164 Karasu, Emredici, s. 126; Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, § 44, N. 144.
165 Sevi, s. 267; Tekinalp, Bağlam Sistemi, s, 44.
166 Sevi, s. 263 vd; Uzel, s. 252 vd; Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 43 vd; Forstmoser/
Meier-Hayoz/ Nobel, § 44, N. 151.
167 TTK m. 493 maddeye atıf yapılması veya anılan hükmün esas sözleşmede aynen
tekrarı ile düzenlenen ve başkaca somut açıklama içermeyen devir sınırlamalarına
ilişkin düzenlemeler geçersizdir. Sevi, s. 262; Kläy, Vinkulierung, s. 142 vd; Kläy,
Aktien, s. 54; Böckli, § 6 N. 247; Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 44 N. 137, 156
vd; Akın, s. 37; Karşı görüş TTK 493/1 hükmünde yer alan kalıbın esas sözleşmede
olduğu gibi kullanılabileceğini kabul eder. Bkz.: Altay, s. 601.