133

654

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Yükümlülüklere Aykırılık Durumunda İşin Durdurulması

Bununla birlikte hiç şüphesiz anayasal bir hak olarak düzenlenmiş

olan “yaşam hakkı” da iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerinin oluş-

turulması ile yakından ilgili olacaktır. İş güvenliği önlemlerinden yok-

sun olarak mesleki risklerle iç içe yaşayan bir kişinin maddi ve manevi

varlığından söz edilemeyecektir.

İş sağlığı ve güvenliği kavramı anayasal çerçeve ile oluşturulmuş

olup diğer başka mevzuatlarla da ayrıntılı olarak düzenlenmiştir ve

öğretide eski düzenlemelerin varlığı esnasında öncelikle işverenin işçi-

yi koruma ve gözetme borcu bağlamında değerlendirilmiştir.

Kanunda belirtilen düzenlemelerin emredici olup olmadığı ve

kamu hukuku kaynaklı olup olmadığı öğretide ciddi tartışmaları bera-

berinde getirmiştir.

İş Kanununda yer alan düzenlemelerin çoğu emredici nitelik-

tedir.

Emredici hukuk kuralları, mutlak emredici ve nispi emredici

olarak ikiye ayrılmaktadır. Mutlak emredici hukuk kuralları, hiçbir

şekilde aksi kararlaştırılamayan hukuk kurallarıdır. Yani taraflar bu

tür kurallara kesinlikle uymak zorundadır ve işçi lehine dahi olsa da

bu kuralların aksini kararlaştıramazlar. Nispi emredici hukuk kuralla-

rı ise işçi lehine olmak koşuluyla aksi kararlaştırılabilen hukuk kural-

larıdır. Yani nispi emredici niteliği olan kurallar konusunda taraflar

sözleşmelerle kararlaştırma yapabilirler.

İş hukuku mevzuatında işçi ile işveren arasındaki ilişki, nispi emre-

dici kurallarla şekillenen bir borç ilişkisi olarak düzenlenmektedir. Buna

karşın iş sağlığı ve güvenliği hakkındaki düzenlemelerin nispi emredici

kuralların dışında ayrı bir yeri vardır. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin

Fuat Bayram, Türk Hukukuna Göre İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi, Beta Yayı-

nevi, Şubat 2008, İstanbul, s.1

Mollamahmutoğlu/Astarlı, s.639; Nuri Çelik, İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 21.

Bası, Beta Yayınevi A.Ş, Ağustos 2008,İstanbul, 162 vd.; Sarper Süzek, İş Huku-

ku, Beta Basım A.Ş, Yenilenmiş 11. Baskı, İstanbul,2015 s.426; Kenan Tunçomağ/

Tankut Centel

İş Hukukunun Esasları, 5. Baskı, Beta Yayınevi İstanbul 2008 s.128,

s.130

Her ne kadar eski kanun zamanında bu şekilde değerlendirilmekteyse de 89/391/

AET sayılı Çerçeve Yönerge’ye uygun olarak düzenlenen 6331 sayılı kanunun yü-

rürlüğe girmesi ile bu yükümlülüğün bir borç olduğu değil, mutlak olarak uyul-

ması gereken yükümlülükler olarak kaleme alındığı iddia edilmektedir.

Erdem Özdemir, “İş Hukukunda Mutlak Emredici Düzenlemelerin Yeri”

AÜHFD

, Y. 2005, C. 54, S. 3, s. 95 vd

Süzek, İş Hukuku, s. 30-33, 319; Özdemir, s. 96 vd