134

126

Kurgudan Gerçekliğe Uzanan Bir Tartışma Alanı: Susma Hakkının İdare Hukukunda ...

dırılır.”

hükmü yer almaktadır. Söz konusu düzenlemenin de susma

hakkını ihlâl edici nitelikte olduğu değerlendirilebilir.

Konu, idarî yaptırımların uygulanması yönüyle düzenleyici ve

denetleyici kurumların yaptırım vermeye ilişkin süreçlerinde de

gündeme gelebilir. Örneğin, 07.12.1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabet

Kanunu’na göre, Rekabet Kurulu inceleme ve araştırmalarında çeşit-

li usuller kullanmakta, deliller toplamakta ve tarafları dinleyerek bir

idarî karar tesis etmektedir.

İHAM, sermaye piyasasında manipülas-

yon suçu nedeniyle şirket ve üyelerine uygulanan idarî para cezası-

nı da bir cezaî yaptırım olarak ele almış ve bağımsız idarî otoriteler

tarafından idarî yaptırım uygulanmasına ilişkin süreçlerde de âdil

yargılanma kriterlerinin uygulanması gerektiğine dikkat çekmiştir.

Bu doğrultuda İHAM, mahkeme kavramını, iç hukuklardan bağımsız

olarak ve somut olaya göre geniş bir şekilde yorumlamakta,

uygu-

lanan usul ile verilen yaptırımın ağırlığı bakımından İHAS madde 6

ilkelerine göre değerlendirme yapma yolunu açmaktadır. Bir ihtimale

göre de düzenleyici ve denetleyici kurumun, susma hakkının kullanıl-

masına, İHAM içtihadı anlamında bir

“ceza”

uygulaması veya bir uya-

rı yapılmadan kuruma sunulan belgelerin daha sonra bir ceza davasın-

da kullanılması susma hakkının ihlâli anlamına gelebilecektir. Gürsel,

Fransa’da bağımsız idarî otoritelerin yaptırım içeren kararlarına karşı,

yargı yoluna başvurulduğunda yargıç yaptırım uygulama sürecinin

İHAS’ta öngörülen âdil yargılama ilkelerine uygun olup olmadığını

denetlediğini belirtmektedir.

Örneğin İHAM’ın Funke kararındaki

Örneğin, 30.12.2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 105. mad-

desinde Sermaye Piyasası Kurumu tarafından idarî para cezası kararı tesis edil-

meden önce ilgilisinin savunmasının alınması kabul edilmiştir.

Grande Stevens ve Diğerleri/İtalya, Başvuru No. 18640/10, 18647/10, 18663/10,

18668/10 ve 18698/10, 04.03.2014.

İHAM, bir uyuşmazlığı hukuk kuralları çerçevesinde çözümlemeyen ve öngörü-

len kuralları uygulayan bir yapıyı da maddî açıdan yargılama fonksiyonu yerine

getirdiğine kanaat verdiğinde, iç hukuktaki yargı sisteminden farklılaşarak, mah-

keme olarak nitelendirebilmektedir, Sramek/Avusturya, Başvuru No.8790/79,

22.10.1984; Rolf Gustafson/İsveç, Başvuru No.23196/94, 01.07.1997. Örneğin

Mahkeme Sramek davasında, bölgesel taşınmaz kıymet takdir komisyonunu

mahkeme statüsünde kabul etmiştir. İHAM içtihadında mahkeme kavramına iliş-

kin bilgi için bkz. A. Şeref Gözübüyük/Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi ve Uygulaması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargı-

lama Yöntemi, 10.Bs., Turhan, Ankara 2013, s.279 vd.

Gürsel, Fransa’da olduğu gibi Türkiye’de de idarî yargı organının, SPK’nın yar-