134

128

Kurgudan Gerçekliğe Uzanan Bir Tartışma Alanı: Susma Hakkının İdare Hukukunda ...

ders kararına istisna getirmiştir.

İptale konu hükümde de idarî kol-

luğun denetimi esnasında teknik cihazı kullanmasının, Anayasa’nın

ilgili düzenlemesi gereğince, kişinin kendini suçlamama hakkını ihlâl

edebilecek nitelikte olduğunu söyleyebiliriz.

Karşı oy gerekçesinde-

ki açıklamalardan biri şöyledir:

“Denetim sonucunda suç işlemiş olduğu

ortaya çıkması muhtemel olan bir kişinin, kendisi aleyhine delil elde edilmesi-

ne iradi olarak katılma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Kanun ile böyle bir

yükümlülük konulması veya yükümlülüğe uymayan kişinin idarî veya adlî

bir yaptırımla cezalandırılması da kendi aleyhine delil sunmaya zorlanmama

hakkına aykırılık teşkil edecektir.”.

Kanaatimizce

Anayasa madde 38’in

hiç kimsenin delil göstermeye zorlanamayacağı hükmü nedeniyle, söz

konusu idarî yaptırımların Anayasa’daki susma hakkına uygun düş-

mediğini belirtmek gerekmektedir.

3. Sentez: Bireysel Yarar ile Kamu Yararı Arasındaki

Denkleştirme ve İdarenin Yürüttüğü Faaliyetlerde Susma

Hakkının Uygulanabilirliği

İdarenin kolluk faaliyetlerini yerine getirmesinin ve ilgili yetkile-

rini kullanmasının bir sonucu olan idarî yaptırım gibi idarî işlemleri

uygulaması, bu kapsamdaki bilgi ve belgelere ulaşılmasını zorunlu

kılmaktadır. Kaldı ki, idarenin kanunun kendisine verdiği görev ve

yetkileri kullanmaması idarenin sorumluluğuna gidilmesini de gerek-

tirmektedir. İHAM, Allen kararında, ceza soruşturmasında zorlama

ile alınan bilgilerin kullanılmamasına ve ceza davasında susma hak-

kının kullanılmasına işaret ederek, kişinin malî durumu veya şirket

faaliyetleriyle ilgili bilgi vermeye zorlayıcı yetkilerin kullanılmasının

kendiliğinden yasaklanamayacağını belirtmiştir. Olayda da malvarlığı

bildiriminde bulunmayan başvurucu hakkında para cezası verilmesi,

başvurucu hakkında Funke kararında olduğu gibi verilmeyen belge-

ye dayanılarak bir ceza soruşturmasına uğrama ihtimali bulunmadığı

için, İHAS madde 6’ya aykırı olarak değerlendirilmemiştir.

Şu anda

Kararın eleştirisi için bkz. Ashworth, a.g.m., s.765 vd.

Ancak somut norm denetimine başvuran mahkemelerin itiraz gerekçelerinde be-

lirtildiği üzere, Karayolları Trafik Kanunu’nda düzenlenen diğer idarî yaptırımlar

gözetildiğinde, iptali talep edilen hükmün ölçüsüz ve orantısız bir yaptırım oldu-

ğu görülmektedir.

Funke kararına yönelik eleştiriler de öğretide dile getirilmiştir. Örneğin, Guy Stes-