134

129

TBB Dergisi 2018 (134)

Mutlu KAĞITCIOĞLU

mevcut olmayan İnsan Hakları Avrupa Komisyonu Abas/Hollanda

davasında, başvurucunun nerede ikamet ettiğine ilişkin idarenin mek-

tubuna verdiği yazılı cevabın üzerine, ailesinin evi aranarak ve belge-

lere idarece el konularak, kaçakçılık ve vergi kaçırma iddiası nedeniyle

bir adlî kovuşturmaya tâbi tutulmasında ve mahkemece hapis cezası

ve para cezası ile cezalandırılmasında, İHAS madde 6’ya aykırılığa iki

açıdan yaklaşmıştır.

Mahkeme, somut olayda malî amaçlarla idareye

bilgi ve belge verilmemesinde hapis cezası ve para cezasının uygu-

lanmasının kanunda öngörüldüğünü; olayda başvurucunun mektuba

verdiği yanıt esnasında herhangi bir adlî soruşturma altında olmadı-

ğını; bu aşamada idarenin başvurucunun cezaî sorumluluğu aleyhine

çalışmadığını, vergi denetimi kapsamında vergisel amaçlarla hareket

ettiğini belirterek, bir cezalandırma sürecinin yokluğu nedeniyle ken-

dini suçlamama ilkesinin ihlâl edilmediğine kanaat getirmiştir. Ancak

Mahkeme, mektuba verdiği yanıttan sonra başvurucunun evinin aran-

ması ile kendisinin durumunda ciddi bir etkilenme (substantially af-

fected) oluştuğunu ve İHAS madde 6’nın sağladığı korumadan fayda-

lanabileceği sonucuna ulaşmıştır. Başvurucu bu aşamaya ilişkin ihlâl

iddiasında bulunmadığından, Komisyon başvuruyu kabul edilemez

bulmuştur.

Belirtmek gerekir ki, idarenin kolluk yetkisi çerçevesinde yapacağı

araştırmaların çıkış noktasını esasen bir ceza sorumluluğunun tespi-

ti oluşturmamaktadır. İHAM kararlarında belirtildiği üzere bir ceza

suçlaması amacıyla yürütülen bir idarî incelemede, yani idarî dene-

timin amacının bir suç isnadını bünyesinde taşıması halinde, susma

hakkını kullanana zorlayıcı nitelikte herhangi bir idarî veya cezaî yap-

tırım uygulanması, bu hakkın ihlâl edildiği sonucuna götürecektir.

İHAM, kendi içtihadında geliştirdiği susma hakkı kapsamında, genel

olarak devletin, bireyin kendini suçlamaya zorlayamayacağını kabul

ederken; cezaî olmayan amaçlar için devletin bilgi edinme hakkına

da saygı duymaktadır.

Strazburg Mahkemesi, Jalloh/Almanya ile

sens

, “

The Obligation to Produce Documents Versus the Privilege Against Self-In-

crimination: Human Rights Protection Extended Too Far?”,

European Law Review,

1997, 22 Supp (Human Rights Survey), s.45-62.

Abas/Hollanda, Başvuru No. 27943/95, 26.02.1997.

Mark Berger, “Self-Incrimination and the European Court of Human Rights: Pro-

cedural Issues in the Enforcement of The Right to Silence”,

European Human Rights