134

167

TBB Dergisi 2018 (134)

Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY

ması ile aynıdır. Bir diğer deyişle, a tipik kamu tüzel kişileri kanunla

veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulur”.

Yazar belediye şirketlerinin de atipik kamu tüzel kişilerinden ol-

duğunu belirtmektedir.

Değerlendirmemiz

Kamu tüzel kişiliğinin belirlenmesi için Gözler’in belirttiği gibi

bazı kriterlerimiz bulunmaktadır.

Öncelikle söz konusu tüzel ki-

şiliğin kamu tüzel kişiliği ya da özel hukuk tüzel kişiliği olduğuna

dair anayasal veya yasal bir hüküm söz konusu olabilir. Bu durumda

anayasa ya da kanun hükmü ne diyorsa onun kabulü gerekmektedir.

Anayasa ya da kanunda bir belirlemenin bulunmadığı durumda ise

söz konusu tüzel kişinin kamu tüzel kişisi olarak kabul edilebilmesi

için ya yasama organı tarafından kanunla kurulmuş olması ya da özel

bir kanunun açıkça verdiği bir yetkiye dayanılarak idare tarafından

kurulmuş olması gerekmektedir ki olayımızda bu durum söz konusu-

dur. İkinci şart olarak ise bu tüzel kişinin kamu gücü ayrıcalıklarıyla

donatılmış olması aranır. Bilindiği üzere kamu gücü ayrıcalıkları çok

değişik formlarda karşımıza çıkabilir ve bu ayrıcalıklardan hangileri-

nin bu şirketler için söz konusu olduğuna bakmak gerekir. Ancak bize

göre zaten bu kriterlerin değerlendirilmesine gerek yoktur, çünkü bu

şirketlerin özel hukuk tüzel kişisi olması kanun gereğidir.

Şöyle ki, belediye, büyükşehir belediyesi ve il özel idaresinin şir-

ket kurabileceğini düzenleyen yukarıda gördüğümüz tüm kanunlar-

da ortak olarak “ilgili mevzuat”a atıf yapılmış olup, bahsi geçen “ilgili

mevzuat” şüphesiz Türk Ticaret Kanunu’dur. Yukarıda belirttiğimiz

üzere Tahsin Bekir Balta “kamu tüzel kişilerini “

idareye mahsus bir

kuruluş yapısına sahip olan ve bundan ötürü kuruluşları idare hukukunca

düzenlenen tüzel kişiler

” olarak tanımlamıştır. Balta’nın “kuruluşları

idare hukukunca düzenlenen” ifadesinin altını çizerek, makale ko-

numuzu oluşturan belediye şirketlerinin kuruluşlarının Türk Ticaret

Kanunu’nca düzenlenmiş olması nedeniyle özel hukuk tüzel kişileri

olduklarını düşünüyoruz. Nitekim, yukarıda da belirttiğimiz üzere,

a.g.e. s.474.

a.g.e. s.452.

Kemal Gözler, a.g.e., C. 1, s.169 vd.