134

187

TBB Dergisi 2018 (134)

Tacettin ŞİMŞEK

hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde uygulanacak yargılama usulle-

rini düzenlemektedir.

Bu kapsamdaki uyuşmazlıkların çözümünde taraflarca hazırlama

ilkesi geçerlidir. Mahkeme, tarafların iradesiyle bağlıdır. Özel hukuk

alanındaki uyuşmazlığı çözümleyecek olan yargıç, kamu düzeni ile

sıkı sıkıya ilişkili ayrıksı durum ve konular dışında, taraflarca ileri sü-

rülen sav ve savunmalarla ve getirilen kanıtlarla bağlı olup, bunların

ötesinde önüne gelen uyuşmazlık ve davayı çözümlemek için kendili-

ğinden araştırma yetkisine sahip değildir. Çatışan haklardan hangisi-

nin hukuk tarafından korunduğuna karar verir.

Oysa 2577 sayılı Kanun’un uygulanacağı uyuşmazlıklarda re’sen

araştırma ilkesi geçerlidir. Yargılama mercii önüne getirilen uyuşmaz-

lıkta, dava konusu işlemi, idari eylem söz konusu ise bu eylemi, hu-

kuka uygun olup olmadığı veya hizmet kusuru bulunup bulunmadığı

yönlerinden inceler.

Bu uyuşmazlıkların bir tarafında idare, diğer tarafında ise, ida-

renin işlemi veya eylemi nedeniyle menfaati veya hakkı ihlal edilmiş

olan davacı bulunmaktadır. Dolayısıyla, davada tespit edilecek olan

husus, çatışan öznel haklardan hangisinin hukuk tarafından korun-

duğu değil, idarenin hukuka uygun hareket edip etmediği olacaktır.

İdarenin hukuka uygun hareket ettiği tespit edilirse, davacının men-

faat ya da hakkının ihlal edilmiş olması onun isteminin kabulüne yol

açmaz. Buna karşılık, idarenin hukuka aykırı hareket ettiği saptanır ise

bir yandan davacının istemi kabul edilir ve bireysel yararı gerçekleşir;

ama onun da ötesinde idarenin hukuka uygun hareket etmesi sağlan-

mış ve böylece kamu yararı gerçekleşmiş olur.

2577 sayılı Kanun kapsamındaki uyuşmazlıkların belirtilen nite-

likleri nedeniyle, idari uyuşmazlığı çözümleyecek olan yargıç, sadece

davacının istem sonucu ile bağlıdır. Bunun dışında, uyuşmazlıkla ilgili

tüm araştırmayı re’sen yapar. Bu nedenle, idari uyuşmazlıkların çözü-

münde uygulanan yargılama usullerinin, bu uyuşmazlıkların niteliği-

Metin Günday, “Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İdari Yargı-

da Uygulama Alanı”, İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırmalı

İdari Yargılama Usulü, Sempozyum, Ankara 11-12 Mayıs 2001, 13. Yıl, Danıştay

Tasnif ve Yayın Bürosu Yayın No: 63, Ankara 2003, sayfa 79.

İbid, idem.