134

239

TBB Dergisi 2018 (134)

Ercan SARICAOĞLU

makamlarına güven vermek ve böylece mükellefin vergi kaçakçılığı

suçu için yargılanma gerekliliğine dair hukuk güvenliği temin etmek

amaçlanmaktadır.

2.3. Mütalaanın Hukuki Niteliği

“Bir suç işlendiği izlenimi veren hal” (CMK, m.160/1), diğer bir

ifadeyle suça dair başlangıç şüphesi Cumhuriyet savcısının suç fiili-

ni araştırmasını zaruri kılar. Suçun öğrenilmesiyle başlayan soruştur-

ma aşamasının yürütülmesi araştırma mecburiyeti ilkesinin bir gere-

ğidir.

Diğer taraftan “soruşturma evresi sonunda toplanan deliller,

suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet

savcısı, bir iddianame düzenler” (CMK, 170/2) hükmü gereğince,

yeterli şüphe bulunması durumunda dava açılması gerekir. (Kamu

davasını açma mecburiyeti). Ayrıca açılan dava muhakeme sonuç-

lanıncaya kadar yürütülmek zorundadır (Kamu davasını yürütme

mecburiyeti).“Kamu davasının mecburiliği” veya diğer bir ifadeyle

“kovuşturma mecburiyeti ilkesi”; araştırma mecburiyeti, kamu dava-

sını açma mecburiyeti, kamu davasının yürütme mecburiyeti ilkeleri-

nin tamamını ifade etmek için kullanılmaktadır.

Ancak suç haberi ciddi ve fail belli olmasına rağmen bazen ceza

davası açılamaz. Davanın açılması için başka şartların gerçekleşmesi-

nin arandığı bu durumlara “dava şartları” denilmektedir. Ayrıca dava

şartları gerçekleşmiş, ceza davası açılmış olmakla beraber, mahkeme-

nin yargılama yapabilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi de aranı-

yorsa, bu da “yargılama şartları” olarak ifade edilir. Her iki hal ortak

bir ifadeyle “ceza muhakemesi şartları” olarak bilinmektedir.

Bu doğrultuda ceza muhakemesi hukukunda, soruşturma ve ko-

vuşturma yapılabilmesi veya açılmış bulunan dava nedeniyle yargı-

lama yapılabilmesi bazı şartların varlığına bağlanabilmektedir. Bu

muhakeme şartları gerçekleşmeleri bakımından birer şart, gerçekleş-

memeleri halinde ise birer engeldir.

Bu engeller kalkmadıkça ceza

Feridun Yenisey-Ayşe Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2015, s.655.

Yener Ünver ve Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2014, s.27.

Bahri Öztürk ve diğerleri, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, An-

kara 2013, s.52.

Yenisey-Nuhoğlu, s.578.