134

266

İstinaf Kanun Yolunda Kamu Düzeni Kavramı

3. Sebeple Bağlılık İlkesinin İstinası Olarak Bölge Adliye

Mahkemesinin Re’sen İnceleme Yapma Yetkisinin Kapsamı

Türk hukukunda istinaf mahkemesi kural olarak istinaf talebinde

bulunanın gösterdiği istinaf sebepleri ile bağlıdır. Bununla birlikte, is-

tinaf incelemesini yapan mahkeme kamu düzenine aykırılık gördüğü

takdirde bunu resen gözetecektir. Kamu düzenine aykırılık hallerinin

bölge adliye mahkemesince resen dikkate alınacak olması sebebiyle,

kamu düzenine aykırılık halinden ne anlaşılması gerektiği hususunun

tespiti önem taşımaktadır. Kavramın içinin doldurulmasında ve nele-

rin kamu düzeni sayıldığı konusunda doktrindeki görüşlerin yanında

yargısal içtihatlar da yol gösterici olacaktır. Bununla birlikte, bir hu-

kuka aykırılığın kamu düzeni kapsamında sayılıp sayılmayacağının

tespitinden daha öncelikli olan husus, istinafta resen dikkate alınacak

kamu düzeni kavramının sınırlarını belirlemektir. Bu kapsamda birin-

ci tercih, usûlî kamu düzeni kavramı ile yetinmek iken ikinci tercih,

temelinde kamu yararı düşüncesi yatan tüm maddi hukuka aykırılık

hallerini de kavram kapsamına almak olabilir.

Birinci görüşe göre istinafta, maddi hukuktaki kamu düzeni kav-

ramından farklı bir usulî kamu düzeni kavramı üzerinde durmak

gerekir. Kavramın maddi hukuktaki kadar geniş anlaşılması farklı sı-

kıntıların doğmasına sebep olacaktır. Maddi hukuktaki kamu düzeni

ölçütü tarafların üzerinde tasarruf edebileceği ve edemeyeceği konu-

lar ayrımı ile yakından ilgilidir. Tarafların üzerinde tasarruf edemedi-

ği tüm aykırılık halleri istinafta resen incelenecek olursa kamu düzeni

kavramına çok geniş bir içerik yüklenecek, böylelikle istinafın sınırlı

yargılama yapma amacı da aşılmış olacaktır. Ayrıca bölge adliye mah-

kemelerinin iş yükü artacak, temyiz ile istinafın ayrımı zaman zaman

güçleşebilecektir. Bahsedilen gerekçelerle, burada kamu düzenini usul

hukukunun emredici temel normlarına aykırılık hali olarak algılamak

gerekir. Devletin egemenlik yetkisini kullanım biçimi olan yargı erki-

nin işleyişini sağlamaya yönelik ve emredici biçimde kaleme alınmış

olan normlara aykırılık halleri istinafta re’sen incelenmelidir.

Konuralp, s.147-148; Süha Tanrıver, Haluk Konuralp’in Tebliği Değerlendirmesi,

Medeni Usul ve İcra-İflas Hukukçuları Toplantısı VI, Türkiye Barolar Birliği Ya-

yını, Ankara 2008, s.149. Yıldırım, da bölge adliye mahkemesinin resen inceleme

yapabileceği hallerin sınırlı tutulması gerektiği görüşündedir. İstinaf yargılama-

sında da, usul hukukunun genel kuralı olan hâkimin taraf dilekçesi (talebi) ile