134

275

TBB Dergisi 2018 (134)

Sezin AKTEPE ARTIK

tasarrufun iptali davasında davacı alacaklının elinde aciz belgesi bu-

lunması özel bir dava şartı olarak kabul edilmektedir. Alacaklı dava

açarken aciz belgesini ibraz etmemiş veya daha sonra bu belgeyi mah-

kemeye sunmamışsa, istinaf mahkemesi dava şartı yokluğundan da-

vanın reddine karar vermelidir.

Borçtan kurtulma davasının dinlene-

bilmesi için ilk duruşma gününe kadar, dava konusu alacağın yüzde

on beşi oranında teminat gösterilmesi de özel bir dava şartı niteliğin-

dedir. Davacı ilk duruşma gününe kadar ya da en geç ilk duruşmada

yüzde on beş teminat göstermezse borçtan kurtulma davası sadece bu

sebeple reddolunur (İİK m.69/II).

Dava şartlarından başka, ilk derece yargılamasında adil yargı-

lanma hakkı bakımından yapılan ihlaller, bölge adliye mahkemeleri

tarafından resen incelenecektir. Adil yargılanma hakkı gerek ulusla-

rarası metinlerde gerekse iç hukukta güvence altına alınan temel bir

insan hakkı ve yargılama hukuku güvencesidir. Adil yargılanma hak-

kı yargılamanın tüm aşamalarında gözetilmeli ve uygulanmalıdır.

Türkiye’nin de tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin

6.maddesinin birinci fıkrasına göre, herkes davasının, medeni hak ve

yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıkların esası konusunda karar vere-

cek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafın-

dan, hakkaniyete uygun ve kamuya açık olarak, makul bir süre içinde

görülmesini isteme hakkına sahiptir.

Adil yargılanma hakkının sağladığı güvenceler bakımından kap-

samı oldukça geniştir. Altıncı maddenin birinci paragrafında açıkça

sayılan güvencelerden ilki, kanunla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir

mahkeme tarafından yargılanmaktır. Bu özelliklere sahip mahkeme

tarafından yapılan yargılamanın makul süre içinde bitirilmesi gere-

ği ikinci güvencedir. Üçüncü unsur, yargılamanın aleni yapılması ve

hükmün açık oturumda verilmesidir. Duruşmaların aleni olması kura-

lı yine maddede belirtilen istisnai hallerde sınırlandırılabilir. Maddede

Baki Kuru, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflas Hukuku, İstanbul 2016,

s.672; Hakan Pekcanıtez/Oğuz Atalay/Meral Sungurtekin Özkan/Muhammet

Özekes, İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı, 3.Bası, Ankara 2016, s.607; Mehmet Ka-

mil Yıldırım/Nevhis Deren Yıldırım, İcra ve İflas Hukuku,7.Baskı, İstanbul 2016,

s.567.

Kuru, s.176; Pekcanıtez/Atalay/Sungurtekin Özkan/Özekes, s.173; Yıldırım/De-

ren-Yıldırım, s.98.