134

281

TBB Dergisi 2018 (134)

Sezin AKTEPE ARTIK

- Medeni yargılama hukukuna hâkim ilkelere aykırılık halleri, te-

mel yargısal hata olacağından istinaf incelemesinde mahkeme ta-

rafından kendiliğinden göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin,

tasarruf ilkesi ve bununla bağlantılı olarak taleple bağlılık ilkesi,

taraflarca getirilme ilkesi, dava malzemesinin belli bir yargıla-

ma kesitine kadar sunulması anlamına gelen teksif ilkesi medeni

yargılamaya temel niteliğini veren ilkelerdir. Yargılama kuralları

bu ilkelere dikkat edilerek şekillendirilmekte olduğundan gerek

taraflar gerekse mahkeme bu ilkeleri her bir yargılama kesitinde

gözetmek yükümlülüğü altındadır. Bu ilkelere aykırı olan bir yar-

gılamadan sağlıklı sonuç beklemek de mümkün olmayacaktır.

Eğer ilk derece mahkemesi davacının talep ettiğinden fazlasına

karar verdiyse istinaf aşamasında ilk derece mahkemesinin kararı

kaldırılacak, taleple sınırlı olacak şekilde yeniden esas hakkında

karar verilecektir. Söz konusu durum, temyiz incelemesi bakımın-

dan da esasa etkili bir usul hatası teşkil edecek ve bozma sebebi

sayılacaktır.

Bunun sebebi, taleple bağlılık ilkesinin kamu dü-

zenine ilişkin olmasıdır.

Bunun gibi, ilk derece mahkemesinde

yargılama hukukuna hakim ilkelerin ihlal edilmiş olması halinde,

taraflar istinaf dilekçelerinde bu aykırılıktan bahsetmemiş olsalar

dahi BAM bu ihlali kendiliğinden inceleme konusu yapmalıdır.

- Bozma nedenlerinin kamu düzenine ilişkin olmadığı durumlarda,

tarafların ikisi de bozmaya uyma kararı verilmesini talep etmişler

ise direnme kararı verilememesi gerekliliği kamu düzenine ilişkin

sayılarak Yargıtay’ca resen incelenmektedir.

- İlk derece mahkemesinin Yargıtay’ca verilen bozma kararına uy-

ması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına doğan oluşan usuli

müktesep hak kamu düzenine ilişkindir.

Bununla birlikte belir-

Erdönmez, Pekcanıtez Usul, s.782.

Budak/Karaaslan, s.83.

Süha Tanrıver, Medeni Usul Hukuku, C.I, Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargı-

laması, Ankara 2016, s.406. Ayrıca bkz. Akkaya, İstinaf; İbrahim Ermenek, Medeni

Usul Hukukunda Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması, Ankara 2014.

“Belirtilmelidir ki; bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına

uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma

yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yüküm-

lülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye,

hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve

hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir (9.5.1960 gün ve 21/9 sayılı Y.İ.B.K.).