134

323

TBB Dergisi 2018 (134)

Melis TAŞPOLAT TUĞSAVUL

tespit edilebilen bazı temel eksiklikler nedeniyle istinaf mahkemesine

hemen karar verme imkânı tanınarak gereksiz inceleme yapılması ve

yargılamanın uzaması önlenmek istenmiştir.

Geçerlilik şartlarını ta-

şımayan istinaf başvurusu ön inceleme aşamasında re’sen reddedil-

melidir.

Ancak eksiklik bulunmadığı anlaşılan dosya incelemeye alı-

nacaktır (HMK md. 352/3). Buna göre; dosyanın incelemesinin başka

bir dairenin veya istinaf mahkemesinin

görev alanına girip girmedi-

ği, ilk derece mahkemesi kararının kesin olup olmadığı, başvurunun

süresi içinde yapılıp yapılmadığı, başvuru şartlarının yerine getirilip

getirilmediği (dilekçenin gerekli asgari unsurları taşıması veya harç

ve giderlerin yatırılması vb.),

başvuru sebeplerinin veya gerekçesi-

nin gösterilip gösterilmediği ön inceleme aşamasında incelenir (HMK

md. 352/1).

Ön inceleme heyetçe veya görevlendirilecek bir üye ta-

rafından yapılacak ve ön inceleme sonunda heyetçe karar verilecek-

tir (HMK md. 352/2). Bu ön inceleme ertesinde eksiklik bulunmadı-

ğı anlaşılan dosya incelemeye alınacaktır (HMK md. 352/3). O hâlde

dosyanın başka bir dairenin veya istinaf mahkemesinin görevine girip

girmediği hususu dışında kalanlar, ilk derece mahkemesi tarafından

verilen kararın istinaf mahkemesi tarafından incelenebilir bir karar

olup olmadığı ile ilgili olup, bu hususların yokluğu hâlinde gerekli

karar verilecek; varlığı durumunda ise esas incelemeye geçilecektir.

Ön incelemede sadece belirli usûlî koşulların mevcut olup olma-

dığı araştırılacağından incelemenin dosya üzerinden yapılması yeterli

görülmüştür.

Ancak bu ön inceleme yapıldıktan sonra nasıl bir karar

Bkz. HMK md.352 Gerekçe.

Musielak, s. 968; Rosenberg/Gottwald/Schwab, s. 798.

İstinaf mahkemesinin görevli hukuk dairesi, ilk önce yetkili olup olmadığını re’sen

inceler, çünkü istinaf mahkemesinin yetkisi kesin yetkidir. Bu nedenle hukuk da-

iresi istinaf mahkemesinin yetkisiz olduğu kanısına varırsa, re’sen yetkisizlik ka-

rarı vererek, istinaf (dava) dosyasının yetkili istinaf mahkemesine gönderilmesine

karar verir. Bkz. Kuru, s. 688.

Doktrinde ön inceleme için sayılan diğer hususlar dışında kalan ancak istinaf in-

celemesine geçilebilmesi için gerekli olan tüm şartların istinafa başvuru şartı ola-

rak değerlendirilmesi gerektiği ve dikkate alınabileceği belirtilmektedir (Özekes,

Pekcanıtez Usûl, s. 2237).

Ön inceleme konusu olan; süre, kesin bir kararın olması, gerekli harç ve giderlerin

yatırılmasına ilişkin denetim esasında HMK md. 344 ve md. 346 düzenlemeleri

gereğince istinaf başvurusunun yapıldığı ilk derece mahkemesi tarafından da ya-

pılacaktır. Ancak ilk derece mahkemesinde bu durum gözden kaçırılmışsa, istinaf

mahkemesinde gözetilecektir (HMK md. 352 Gerekçe) .

Bkz. Özekes, Pekcanıtez Usûl, s. 2236; Akkaya, s. 342 vd.

Doktrinde ön incelemenin dosya üzerinden yapılmasının mutlak bir kural olmadı-