134

334

İstinaf İncelemesi Sonucunda Verilebilecek Kararlar

diğer dava şartlarına aykırılık bulunması, mahkemece usûle aykırı

olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların

birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilmiş olması, mahkemece,

tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri

toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar

verilmiş olmasıdır. Bu durumlarda istinaf mahkemesinin dosya üze-

rinden karar verilebilmesi mümkün hâle getirilmiş ve duruşma ya-

pılması nedeniyle ortaya çıkabilecek muhtemel gecikmeler önlenmek

istenmiştir.

Söz konusu hâllerde istinaf mahkemesince ilk derece mahkemesi

kararı kaldırılır ve davanın yeniden görüşülmesi için dosyanın kararı

veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka

bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilme-

sine kesin olarak karar verilir. Başka bir ifade ile dosya duruma göre

istinaf mahkemesi tarafından kararı veren ilk derece mahkemesine,

kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine

veya görevli ve yetkili mahkemeye gönderilecek olup dosya kendisine

gönderilen mahkemede davanın yeniden görülmesi gerekecektir.

İstinaf mahkemesinin kendi yargı çevresinde uygun göreceği baş-

ka bir yer mahkemesine dosyayı göndermesi hâli davaya bakması ya-

sak olan hâkim tarafından karar verilmesi durumunda gündeme gele-

bilecektir. Bu durumda ilk derece mahkemesi kararı istinaf mahkemesi

tarafından kaldırılacaktır, ama o yerde aynı yetkiye sahip başka bir

hâkim yoksa istinaf mahkemesi dosyayı kendi yargı çevresindeki baş-

ka bir ilk derece mahkemesine gönderecektir.

Bundan başka görevsiz veya yetkisiz mahkeme tarafından karar

verilmişse istinaf mahkemesinin ilk derece mahkemesi kararını kaldı-

rarak doğru görevli veya yetkili mahkemeyi kararında belirtip dosyayı

Bu hâller ilk derece mahkemesinin usûle ilişkin hataları ve usûlî bazı kararları

olup, aynı zamanda mutlak istinaf sebebi olarak nitelendirilebilir. Ancak usûle

ilişkin istinaf sebepleri bunlarla sınırlı olmayıp her türlü usûl kuralına aykırılık is-

tinaf sebebi olarak ileri sürülebilecektir (Akkaya, s. 305; Namlı, s. 133). Doktrinde

HMK md. 353’de belirtilmeyen usûle aykırılıklar hakkında istinaf mahkemesinin

nasıl bir karar vermesi gerektiğinin kanunda açık olmadığı, örneğin; uygulama-

da ilk derece mahkemesince verilen kısa karar ile gerekçeli karar arasında çelişki

bulunması hâlinde de yeni bir dosya numarası verilip taraflar dinlendikten sonra

ön inceleme aşamasında dosyanın ilk derece mahkemesine geri gönderilmesine

karar verildiğinin görüldüğü belirtilmiştir. Bkz. Budak/Karaaslan, s. 345.

Akkaya, s. 329; Budak/Karaaslan, s. 350-351.