134

398

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

Mirasbırakanın sağlığında altsoyunun üçüncü kişiye olan borcunu

ödeyip onun haklarına halef olması durumunda olduğu gibi ibrada bir

ivaz söz konusu ise, denkleştirmeden bahsedilemez.

187

Zira her şeyden

önce böyle bir hâlde zaten miras hukukuna yönelik bir tasarruf değil

alelâde bir sağlararası işlem vardır. Diğer yandan borçtan kurtarma

nedeniyle mirasta denkleştirmede, esasında mirasçı şu anki borcunu,

ileride eline geçmesini beklediği miras payından ödemiş sayılmakta-

dır.

Borçtan kurtarma sadece para borcuna yönelik değildir; yapma

veya verme borçlarını mirasbırakanın ifa etmesi hâlinde de borçtan

kurtarma söz konusu olabilir

188

. İsviçre Federal Mahkemesi miras bı-

rakanın oğlundan olan alacağını talep etmeyerek zamanaşımına uğ-

ratmasını da borçtan ibra olarak görmüştür.

189

Altsoyun üçüncü kişiye

olan kumar - bahis borcunu mirasbırakanın ödemesinin ise denkleştir-

meye tâbi olmayacağı, zira burada altsoyun pasifinde bir azalma olma-

dığı doktrinde ifade edilmiştir.

190

ee) Benzeri Kazandırmalar

TMK m. 669/2 örnek olarak yukarıda incelenmiş bulunan kazan-

dırmaları zikrettikten sonra, “benzeri kazandırmalar” ın da aksi yönde

mirasbırakanın açık iradesi olmadıkça denkleştirmeye tâbi olduğunu

ifade etmiştir. “Benzeri kazandırmalar” ibaresinin içine ne tür kazan-

187

Dural-Öz, s. 337; Turan Başara, s. 105. Böyle bir durumda miras hukukuna özgü

bir halefiyet ilişkisinden bahsedilebilir. Şöyle ki miras bırakan, sağlığında alt-

soyunun üçüncü kişiye olan borcunu sona erdirmiş ve bunun denkleştirmeden

muaf olacağına dair bir irade beyanında bulunmamıştır. Borçlu altsoy ise üçün-

cü kişiden olan alacağını üstsoyunun ölümünden sonra halen almamıştır. Diğer

yandan terekeye karşı olan denkleştirme borcunu da ifa etmemektedir. Böyle

bir durumda denkleştirme isteyen mirasçılar, denkleştirme borçlusu mirasçının

üçüncü kişideki alacağına kanaatimizce TBK m. 127/2’ye benzer bir şekilde, ör-

neğin miras bırakan tarafından, bu ödemenin miras payına mahsuben yapılmış

bir ödeme olduğu bildirildiği takdirde halef olabilir. Böylece denkleştirme alaca-

ğını alamayan altsoy, kolaylıkla alacağını üçüncü kişiden elde etmiş olacaktır.

188

Dural-Öz, s. 338; Turan Başara, s. 106.

189

Karar için bkz. İmre, s. 749; İmre-Erman, s. 528; Tüfek, s.259

190

Eren, “Mirasta İade” (ikinci bölüm), s. 729 (Ancak yazar eksik borç açısından du-

rumu ayrı tutmuş, mirasçının isteği ile zamanaşımına uğramış borcun ödenmesi

durumunda denkleştirme borcunun doğacağını söylemiştir s. 730, aynı yönde

Şener, İlmi Açıklama ve Kazai İçtihatlarla Mirasta, Tenkis, İade, İstihkak, s. 126;

Şener, Miras Hukuku, s. 643).