134

400

Türk Miras Hukukunda Denkleştirme

miras bırakanın oğluna gezmesi için verdiği otomobil de

194

mirasbıra-

kanın iradesi sonucu denkleştirmeye tâbi olur. Dolayısıyla diğer mad-

delerin kapsamına girmediği sürece her türlü karşılıksız kazandırma

m. 669/2’ye göre denkleştirmeye tâbi olmalıdır.

Benzeri kazandırmalar kavramına örnek olarak, doktrinde tar-

tışmalı olmakla birlikte bağışlama, ahlaki bir yükümlülüğün yerine

getirilmesi amacı ile ya da kanunî bir yükümlülüğü yerine getirmek

üzere yapılan kazandırmalar, iş gücünün karşılıksız verilmesi, bir hak-

kın veya eşyanın kullanma ve/veya yararlanma hakkının karşılıksız

devri, irat şeklinde yapılan bakım ve yardım masrafları, hayat sigorta-

sında sigorta alım bedelinin altsoya ödenmesi hâlleri verilmektedir.

195

Sayılan bu kazandırmalardan bağışlama denkleştirmeye tâbi olmama-

lıdır

196

. Zira bağışlamada bağışlayanın gayesi, bundan böyle söz ko-

nusu eşyanın bağışladığı kimsenin olmasıdır. Kabulünden sonra da

bağışlama bir sözleşme olduğundan tek taraflı olarak ortadan kaldırı-

lamaz. Baştan miras payına mahsuben verildiği belirtilen bir kazandır-

ma ise zaten bağışlama değildir. Yine ahlaki bir yükümlülüğün yerine

getirilmesi, kanunî bir yükümlülüğü yerine getirmek üzere yapılan

kazandırmalar ve iş gücünün karşılıksız verilmesi de toplumumuzun

genel manevî yapısı gereği karşılığında bir şey alınacağı beklenmeden

yapılan kazandırmalardır. Dolayısıyla kural olarak bunlar da denkleş-

tirmeye tâbi tutulmamalıdır.

İstisnaî bazı durumlarda ahlaki ya da kanunî yükümlülüğün ye-

rine getirilmesi sebebiyle verilenler de denkleştirmeye tâbi olabilir.

Örneğin mirasbırakan sağlığında sahip olduğu taşınmazları altsoyları

arasında paylaştırmış, her ne kadar belirtmesi gerekmese de bu taşın-

mazları miras paylarına mahsuben verdiğini söylemiş olsun. Ancak

bir çocuğuna verdiği taşınmaz miktar olarak daha az olsun. Payların

eşitliğini sağlamak için de miras bırakan, daha az verdiği bu çocuğu-

na, taşınmazın üzerine yaptığı evde usta olarak çalışacağını söylesin.

Bu durumda pay eşitliğini sağlamak açıkça belli olduğundan, verilen

emek denkleştirmeye tâbi olmalıdır. Bir hakkın veya eşyanın kullanma

194

Kocayusufpaşaoğlu, Miras Hukuku,

s. 472.

195

Söz konusu kazandırmalar ve bunların denkleştirmeye tabi kazandırma olup ola-

mayacakları yönündeki fikirler için bkz. Turan Başara,

s. 108 vd., sadece bağışla-

ma hakkındaki görüşler için bkz. Turanboy, s. 77, 78.

196

Bkz. III, A).