134

651

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

kımından korunmuştur. Dolayısıyla bugün güncel uluslararası hukuk

kuralları çerçevesinde Yunanistan halen uluslararası kamuoyu tarafın-

dan Türk boğazlarında geçişi tehdit eden bir etken olarak görülmeye

devam etmektedir.

D. Paris Barış Antlaşması XIII. Ekinin D Kısmı Uyarınca Gayri

Askeri Statü

Lozan Barış Antlaşması’nın 15. maddesi uyarınca İtalya’ya devre-

dilen adalar, 1947 Paris Barış Antlaşması’yla Yunanistan’a devredil-

miştir.

1947 Paris Barış Antlaşması’nın getirdiği gayri askeri statü,

objektif bir statü yarattığı için, anılan antlaşma ile söz konusu statünün

tesis edildiği adaların gayri askeri statü Türkiye tarafından ileri sürü-

lebilmektedir.

İtalya ile imzalanan Barış Antlaşması’nın (Paris Barış

Antlaşması) 14. maddesinin 1. paragrafı Yunanistan’a devredilen ada-

ları sayarken, 2. paragrafı bu adaların gayri askeri nitelikte olduğunu

ve bu şekilde kalacağını hüküm altına almaktadır.

Aynı antlaşmanın

XII. ekinin D kısmında ise gayri askeri statü tanımlanmış ve her türlü

istihkâm yasaklanmıştır. Söz konusu hükümde ülkenin gayri askeri

statüye tabi tutulması bakımından kara ülkesi ile hava ülkesi bir ay-

rıma tabi tutulmamıştır. Yukarıda bahsedildiği üzere devlet ülkesinin

üç boyutlu niteliği göz önünde bulundurularak bahse konu statünün

hava ülkesinden geçiş yapan askeri hava araçlarını da kapsayacağı ve

bu nedenle askeri üst uçuşlar bakımından ayrı bir hüküm arayışında

bulunulmaması gerektiği görülmektedir.

E. Lozan Konferansı Tutanakları Çerçevesinde Askeri Üst

Uçuşlar

Askeri üst uçuşlar bakımından gayri askeri statüye ilişkin ilgili ant-

laşma hükümleri ve belgeler incelendiğinde, 1923 tarihli Lozan Barış

Antlaşması konferans tutanak ve belgelerinde uzmanlar alt komisyo-

Söz konusu adaların Yunanistan’a devrine ilişkin detaylı bilgi için bkz. Cemalettin

Taşkıran, On İki Adanın Dünü ve Bugünü, Ankara, Genelkurmay Basımevi, 1996.

Hüseyin Pazarcı, Türk Dış Politikasının Başlıca Sorunları, Ankara: Turhan Kitabe-

vi, 2015, s. 127.

Bu adaların gayri askeri statüsünün aşındırılması için 1947 yılından sonra yaşanan

gelişmeler bakımından bkz. Celalettin Yavuz, Andlaşmalarla Yunanistan’a Devre-

dilmemiş Ada, Adacık ve Kayalıkların Hukuki Statüsü de Dâhil Menteşe Adaları

(Oniki Ada)’nın Tarihi, İstanbul: Deniz Harp Okulu Basımevi, 2003, s. 56 – 60.