134

649

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

sonra bu kuraldışılık Türkiye bakımından Montreux Sözleşmesiyle

ortadan kalkmış, ancak Lozan Boğazlar Sözleşmesi halen yürürlükte

olduğu için Yunanistan bakımından hüküm ve sonuçların doğurma-

ya devam etmektedir.

Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin 6. maddesinin

1. paragrafında gayri askeri statüdeki adalar üzerinde hiçbir istihkâm

yapılamayacağı hükmüne yer verilmektedir.

Anılan maddenin 3. paragrafı “askerlikten arındırılmış bölgelerin

ve adaların karasularında denizaltı gemisinden başka, denizaltında

işleyen hiçbir araç bulunmayacaktır”; 7. paragrafı ise “Türkiye ve Yu-

nanistan, kendi ülkelerinin askerlikten arındırılmış bölgelerinde, her

türlü telgraf, telefon ve optik araçlarla gözetleme ve haberleşme siste-

mi kurmaya yetkili olacaklardır. Yunanistan, askerlikten arındırılmış

Yunan adalarının karasularından donanmasını geçirebilecek, fakat bu

suları Türkiye’ye karşı hareket üssü olarak, ya da bu amaçla, kara ya

da deniz kuvvetleri yığmak için kullanmayacaktır” şeklinde gayri as-

keri statüye istisna teşkil eden iki duruma yer vermiştir.

Yalnızca uluslararası hukuk değil, genel hukuk mantığı çerçeve-

sinde, bir kural koyulduktan sonra o kuralın istisnaları belirtilmedikçe

farklı bir uygulama gerçekleştirilemez. Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin

4. maddesinde zikredilen ve gayri askeri statü tanınan boğaz önü ada-

ları gayri askeri statüye tabi tutulmuştur. Bu adalar için gayri askeri

statünün kapsamında ele alınmayacak hususlar da 6. maddenin 1. ve

7. paragraflarında belirtilmiştir. Söz konusu istisnalar arasında askeri

üst uçuşlar yer almamaktadır. Dolayısıyla askeri üst uçuşların gayri

askeri statünün kapsamında olduğuna dair açık bir hüküm arayışında

olmaksızın, ana kuralın söz konusu uçuşları kapsadığı, istisnai bir hü-

küm olmadıkça bu adalar üzerinde askeri üst uçuşların gerçekleştirile-

meyeceğinin kabul edilmesi gerekir. Aksi takdirde istisnai durumların

kural, kuralın da istisnai durum olduğunun kabul edilmesi gerekecek-

tir ki; bu hususu hiçbir hukuk ilkesi, hukuki yorum yöntemi ve hukuk

mantığı çerçevesinde açıklayabilmek mümkün değildir.

Bkz. İnan, 1995, s. 54. Özman, 1988, s. 205. Sevin Toluner, Limini Adasının Hukuki

Statüsü ve Montreux Boğazlar Konvansiyonu, İstanbul: Milletlerarası Hukuk ve

Milletlerarası Münasebetler araştırma ve Uygulama Merkezi, 1987, s. 21 vd. Aslan

Gündüz, Limni Adasının Hukuki Statüsü Üzerinde Türk – Yunan Uyuşmazlığı,

İstanbul: Bayrak Yayımcılık, 1985, s. 54 vd. Hüseyin Pazarcı, “”Ege Denizi’ndeki

Türk-Yunan Sorunlarının Hukuki Yönü, içinde Türk-Yunan Uyuşmazlığı, Semih

Vaner (Der.), İstanbul: Metis Yayınları, 1990, s. 121.(106 – 126.)