134

652

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

nunun 29 Kasım 1922 tarihli oturumunda adaların gayri askeri statüsü

ile ilgili temel hareket noktasının Türkiye’nin güvenliği olduğunun or-

taya konduğu görülmektedir. Türk heyeti, Lozan Barış Antlaşması’nın

13. maddesine ilişkin müzakereler esnasında bu adalarda hiçbir kara,

deniz veya hava vasıtası bulundurulmamasına ilişkin görüşlerini be-

yan etmiştir. Yine Komisyon başkanı General Weygand, gayri askeri

statünün oluşturulmasında askeri hava araçlarının adalarda bulunma-

sına hava araçlarının hareket alanının genişliği ve buna bağlı ortaya

çıkabilecek sakıncalar nedeniyle karşı çıkmıştır

. Lozan Barış Antlaş-

ması da Türk heyetinin görüşleri ve General Weygand’ın dikkat çek-

tiği hususlar dikkate alınarak şekillenmiştir. Bu nedenle Lozan Barış

Antlaşması’nın 13. maddesinin uygulanmasında bahse konu görüşme

ve tartışmaların dikkate alınmaması mümkün değildir.

F. Türkiye’nin Güvenliği

Türkiye’nin güvenliğini tehdit eden yalnızca bu adalarda hava

üssü bulundurulması ile söz konusu adalara askeri hava aracı konuş-

landırılması, indirilmesi ve kaldırılması değildir. Söz konusu adalar

üzerinden transit uçuşlar gerçekleştirilmesi de Türkiye’nin güvenliği

açısından bir tehdit niteliğindedir. Dolayısıyla anılan uluslararası ant-

laşmaların hükümleri çerçevesinde gayri askeri statüdeki adalar üze-

rinde askeri üst uçuş gerçekleştirilmesi uluslararası hukukun ihlalini

oluşturur.

Lozan Barış Antlaşması’nın 12. maddesi Türkiye’nin güven-

liğini gözeterek bir gayri askeri statü tesis etmiştir. Lozan Barış

Antlaşması’nın 13. maddesinin 1. paragrafında gayri askeri statüdeki

adalar üzerinde hiçbir istihkâm yapılmaması ve hiçbir deniz üssünün

kurulmaması hükmüne yer verilmiştir. Tutanakların incelenmesinde

de ifade edildiği üzere gayri askeri statü Türkiye’nin güvenliği bakı-

mından, Türkiye’ye yönelik her türlü saldırgan nitelikte hazırlık ve

faaliyetin önlenmesi amacıyla tesis edilmiştir.

Dolayısıyla istihkâm,

Lozan Barış Konferansı – Tutanaklar-Belgeler Takım I Cilt I Kitap I, Çeviren Seha

L. Meray, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1971, s.

112.

Yüksel İnan ve Yücel Acer, “The Aegean Disputes”, Ankara: Foreign Policy Ins-

titute,

, s. 12. (Son erişim tarihi

15.08.2017)