134

653

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

her türlü askeri eylem ve faaliyeti kapsayacak bir kavramsal çerçeveyi

oluşturmaktadır. Anılan hüküm gayri askeri statü kapsamında bu ada-

ların kara ve deniz ülkesinde hiçbir hava üssü bulundurulamayacağını

ve hiçbir askeri hava aracının iniş ve kalkışı ile geçici konuşlanmasına

izin verilemeyeceği konusunda herhangi bir tereddüt yaratmamakta-

dır. Bununla birlikte tereddüt transit askeri uçuşlar bakımından ya-

şanmaktadır. Oysa söz konusu transit geçişler askeri uçuşların bahse

konu adaların hava ülkesinden geçişleri şeklinde gerçekleşmektedir.

Aynı tespitler yukarıda irdelendiği üzere diğer ilgili uluslararası ant-

laşma hükümleri bakımından da yapılmaktadır.

G. Devletin Kurucu Unsuru Olan “Ülke”nin Üç Boyutlu Yapısı

Çerçevesinde Askeri Üst Uçuşların Gayri Askeri Statüyü İhlali

Ülke kavramı, kara ülkesi, karasuları (deniz/su ülkesi) ve her iki-

si üzerindeki hava sahasını (hava ülkesi) kapsamaktadır.

Dolayısıy-

la hava ülkesi sanki ülkenin hiçbir unsurunu oluşturmuyormuş gibi

yalnızca kara ve deniz ülkesi dikkate alınarak gayri askeri statünün

yorumlanması konunun özü bakımından yanlış değerlendirmeler ya-

pılmasına neden olur.

Hava sahası, yeryüzünden uzaya doğru uzanan, ancak yalnızca

bir kütleyi değil, o kütlenin içinde yapılan bir faaliyetin ya da olayın

geçtiği ve hukuki statüsü olan bir alanı ifade etmektedir. Söz konusu

hava sahasının uluslararası değil de bir devlete ait olması durumun-

da hava ülkesi terimi kullanılmaktadır. Dolayısıyla bir devletin hava

sahası o devletin ülkesidir.

Devletin hava sahasında egemenliği bu-

lunmaktadır.

Ülkenin sahip olduğu bu üç boyutlu yapı, gayri askeri statüdeki

Ege adalarının kara ve deniz ülkesinde askeri hava araçlarının konuş-

lanması, iniş ve kalkış yapması ile aynı araçların anılan adalar üze-

rinden transit geçiş yapması arasında uluslararası hukuk bakımından

herhangi farklı bir hukuki etki yaratmayacağını ortaya koymaktadır.

Detaylı bilgi için bkz. Hüseyin Pazarcı, Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap, 10.

Bası, Ankara Turhan Kitabevi, 2014, s. 11 – 15.

Reşat Volkan Günel, Uluslararası Havacılık Hukuku, İstanbul: Beta, 2010, s. 9.

Edip F. Çelik, Milletlerarası Hukuk İkinci Cilt, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1982, s. 252.

Bin Cheng, The Law of International Air Transport, London: Stephens & Sons

Limited/ New York: Oceana Punlications, 1962, s. 3.