134

654

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

H. Gayri Askeri Statüdeki Adalardan Askeri Üst Uçuşlara

Açıkça İzin Verilmemesi Durumunda Söz Konusu Uçuşların

Gerçekleştirilmesinin Uluslararası Hukuka Aykırılığı: Aaland

Adaları Örneği

Gayri askeri statüdeki bir ülkenin, bu statüden ne kadar etkile-

neceği ve hava sahasının bu kapsamda ne şekilde değerlendirilebile-

ceğine yönelik genel uluslararası hukuk kuralları ülkenin üç boyutlu

yapısı dikkate alınarak ortaya konmuştur. Gayri askeri statüye sahip

tek örneğin Ege adaları olmadığı dünyamızda, bu statünün ne şekil-

de algılanması gerektiğine yönelik örnekler bulmak da mümkündür.

Bunlardan çalışmanın konusuyla ilgisi bakımından en önemlisi Aa-

land Adalarının gayri askeri statüsüdür.

Ege Adalarında Türkiye’nin güvenliği esas alınarak tesis edilen

gayri askeri statüde olduğu gibi Finlandiya’nın güvenliğini gözete-

rek “1921 tarihli Aaland Adası’nın Tarafsızlaştırılmasını Düzenleyen

Sözleşme”nin 7. maddesi uyarınca Finlandiya Hava Kuvvetleri bakı-

mından öngörülen “askeri hava araçlarının gayri askeri statüdeki ada

hava sahasından uçuşu imtiyazı”, söz konusu sözleşmeyle oluşturu-

lan gayri askeri statüye açıkça izin verilen durumu ortaya koymak-

tadır. Görüldüğü üzere söz konusu uluslararası antlaşma ile Aaland

Adaları bakımından bir gayri askeri statü tesis edilmiş, bu statünün

söz konusu adaların üç boyutlu bir şekilde kara, deniz ve hava ül-

kelerini kapsaması bakımından herhangi bir tartışma ya da tereddüt

bulunmamış, yalnızca bu statünün içinde üst uçuşlar bakımından ne

şekilde bir istisnai durum yaratılabileceği üzerinde mutabakata varıl-

mıştır. Aaland Adaları bakımından tesis edilen statü göstermektedir

ki gayri askeri statü üzerinden gerçekleştirilecek üst uçuşlar açıkça

aksine bir hüküm bulunmadıkça gayri askeri statüyü ihlal eder nite-

liktedir. Söz konusu durum genel nitelikli olup gayri askeri statüdeki

Ege adaları bakımından da esas alınması gereken uygulamayı ortaya

koymaktadır.

Aaland adalarının statüsüne ilişkin detaylı bilgi için bkz. Sten Harck, “Aland Is-

lands”, in R. Wolfrum (ed), The Max Planck Encyclopedia of Public Internatio-

nal Law, Oxford University Press, 2008 –, online edition, 2008. (Son erişim tarihi

15.08.2017.)