134

657

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

geçici konuşlanma dışında adaların hava ülkesinde faaliyet gösteren

insansız hava araçları bakımından da sorun yaratır. Zira gelişen tek-

nolojiyle yüksek irtifada uçan uçaklardan farklı olarak, söz konusu

irtifada konuşlandırılabilir insansız hava araçlarıyla karşılaşılabilmesi

mümkündür. Söz konusu hava araçlarının transit uçuş gerçekleştiren

hava araçları bakımından kabul edilmeyecek bir gayri askeri statü re-

jiminde ne kapsamda ele alınacağı ayrı bir tartışma yaratır. Bu sebeple

Türkiye’nin ilgili uluslararası antlaşmalardan kaynaklanan haklarını

hiçbir ayrım gözetmeksizin her türlü hava aracının gayri askeri statü-

deki adaların hava ülkesinde gerçekleştirdiği üst uçuşlar bakımından

ileri sürmesi uluslararası hukuktan kaynaklanan bir hakkıdır. Bu hak-

kın ileri sürülmesinde ısrar edilmesi önem taşımaktadır.

Gayri askeri statüdeki adalar üzerinden gerçekleştirilen askeri üst

uçuşlar bakımından askeri tatbikatlar çerçevesinde de dikkate alın-

ması gereken yönler bulunmaktadır. Adaların gayri askeri statüsü bu

adalarda gerçekleştirilecek askeri tatbikatlar bakımından da bir kural-

dışılık getirmektedir. Askeri üst uçuşların gayri askeri statüyü etkile-

mediğinin kabul edildiği durumlarda askeri tatbikatlar esnasında ana

karadan kalkarak intikal ve geri intikal gerçekleştiren hava araçlarının

da bu statüyü bozmadığının kabul edilmesi gerekecektir. Hâlbuki in-

tikal ve geri intikalin, gayri askeri statüdeki adalardan kalkan askeri

hava araçlarıyla yapılması ve tatbikata katılması ile transit uçuşlarla

tatbikata katılım sağlanması arasında herhangi bir farklılık bulunma-

maktadır. Bu durum tatbikata katılan hava araçları arasında bir ayrım

yapılarak gayri asker statünün aşındırılması anlamına gelecektir.

3. Silahsız – Silahlı Hava Aracı Ayrımı ve Sivil Hava

Araçlarının Askeri Amaçlarla Kullanımı ile Askeri Hava

Araçlarının Sivil Amaçlarla Kullanılmasının Gayri Askeri

Statü Bakımından Yorumlanması

Yukarıda terminolojiye ilişkin açıklamalar yapılırken, “gayri aske-

ri statü” teriminin kullanılmasının önemine özellikle vurgu yapılmıştı.

Zira bu kelime yerine “silahsızlandırılmış” adalar ifadesinin kullanıl-

ması askeri uçuşlar bakımından sorun yaratmaya aday niteliktedir.

Şöyle ki adanın statüsünün silahsızlandırılmış kabul edilmesi duru-

munda, zaten ilgili uluslararası antlaşmaların bütün hükümlerinin bu

çerçevede değerlendirilmesi ve askeri unsurdan arındırmanın dar yo-