134

656

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

hakkını doğrudan, yorumla ya da kıyasla hava hukuku bakımından

uygulayabilmek mümkün değildir. Transit uçuşlar bakımından tanı-

nan tek istisna BMDHS’nin 37. ve 38. maddeleri hükümlerince açık

denizin veya MEB’in bir bölümü ile açık denizin veya MEB’in diğer

bölümü arasında uluslararası seyrüsefer için kullanılan boğazlara ta-

nınmıştır.

Buna göre bu nitelikteki boğazlarda bütün hava araçları

engelleme olmaksızın transit geçiş hakkından faydalanırlar. Bunun

dışında transit üst uçuşu serbest bırakan bir hüküm BMDHS’de yer

almamaktadır. Bunun da nedeni açıktır, hava aracı uyruğu dışındaki

bir devlet ülkesinin hava sahasına girdiği andan itibaren o ülke sınırla-

rında bulunacaktır. Dolayısıyla hem transit geçişler bakımından hem

de zararsız geçiş bakımından getirilen birbirinden bağımsız ve iki ayrı

rejimi bir araya getirerek karasularının hava sahasından transit geçişin

yapılabileceği yönünde oluşturulan görüşlere itibar edilmemelidir.

Ayrıca hava araçlarının sahip oldukları özelliklerdeki teknolojiye

bağlı değişimler de konuya ne kadar hassasiyetle yaklaşılması gerek-

tiğini göstermektedir. Özellikle elektronik harp araçlarının veya istih-

barat uçaklarının vb. diğer hava araçlarının gerçekleştirdikleri askeri

faaliyetler Türkiye’nin güvenlik zafiyetine uğramasına ya da güvenlik

önlem ve açıklarının tespit edilmesine neden olabilecek niteliktedir.

Dolayısıyla ilgili uluslararası antlaşmaların amacı Türkiye’nin güven-

liğinin sağlanması olduğuna göre, her türlü askeri faaliyetin güvenliği

tehdit edebilecek nitelikte olduğunun kabul edilmesi gerekir. Bir baş-

ka ifadeyle konuya yalnızca fiili askeri saldırı çerçevesinde bakmamak

ve her türlü askeri faaliyeti bu minvalde yorumlamak gerekmektedir.

Aksi takdirde gelişen teknolojiyle birlikte her türlü askeri faaliyet ve

askeri unsurun tek tek ele alınarak yorumlanması gerekir. Bu sebep-

le Türkiye’nin güvenliğinin sağlanması amacı çerçevesinde bağlayıcı

niteliğe sahip ve halen yürürlükte olan söz konusu uluslararası ant-

laşmaların her türlü askeri unsur ve faaliyeti engelleyecek şekilde ele

alınması hukuki gerçekliğe dayanan bir zorunluluktur.

Hava ülkesini yukarıda üzerinde durulan gerekçelerle gayri as-

keri statü bakımından ayrı bir hukuki rejime tabi tutmak özellikle

Donald R. Rothwell and Tim Stephens, The International Law of the Sea, Se-

cond Edition, Oxford/Portland: Hart Publishing, 2016, s. 303 – 305. Paul Stephen

Dempsey, Public International Air Law, Montreal: Mcgill University, 2008, s. 44.