134

658

Askeri Üst Uçuşlar ile Sahil Güvenlik Gemilerinin Faliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki ...

rumlanarak, askeri üst uçuşlara izin verilmesi gerekir. Bununla birlik-

te ilgili metinler özellikle “gayri askeri” statüye vurgu yaptığı için ister

silahlı olsun ister silahsız her türlü askeri hava aracının gayri askeri

statüdeki adalar üzerinde geçiş yapması yasaklanmıştır.

Konunun bir başka tartışmalı boyutu da ilgili hava aracının sivil

– devlet hava aracı ayrımı çerçevesinde askeri nitelikte bir hava aracı

olduğunun kabul edilmesi hususunda yaşanmaktadır. Burada önemli

olan hava aracının niteliğinin ortaya konmasıdır. Bir hava aracı sivil

nitelikte olup askeri amaçla kullanılabilir.

Bir devletin silahlı kuv-

vetlerinin envanterine kayıtlı askeri bir hava aracı, askeri nitelikte bir

faaliyette bulunmadığını iddia ederek adalar üzerinden geçiş yapmak

isteyebilir. Bu husus uluslararası hukukta da çok farklı tartışmaların

doğmasına neden olmaktadır. Zira askeri statüde olmayan hava araç-

larının askeri amaçlarla kullanılması ve askeri bir hava aracının gayri

askeri amaçlarla kullanılması durumunda söz konusu hava aracının

hangi statüde değerlendirileceği tartışmalıdır. Bu nedenle bu tartışma-

ların içinde kaybolmadan, hava aracının askeri hava aracı olarak ka-

yıtlı bir hava aracı ile askeri amaçla kullanıldığı tespit edilen sivil hava

araçlarının adalar üzerinden geçiş yapmasının uluslararası hukukun

ihlali olduğunun kabul edilmesi gerekir. Özellikle askeri hava araçla-

rına ikmal yapan sivil hava araçlarının bu kapsamda askeri nitelikte

olduğu açıktır.

Silah taşımayan askeri hava araçlarının, silah taşımak dışında da

askeri amaçlarla kullanılması mümkündür. Elektronik taarruzda bu-

lunma, olası bir saldırı öncesi taktik resmin oluşturulmasına katkıda

bulunma, askeri unsurları aldatma vb. faaliyetler de askeri niteliktedir.

Dolayısıyla bu tarz ihtimallerin ilk düşünce anında akla gelmeyecek

kadar çok olması nedeniyle hava aracının silah taşımasına; sivil ya da

askeri faaliyet gösterip göstermediğine bakılmaksızın gayri askeri sta-

tünün ihlali olduğunu kabul etmek ve buna karşı çıkmak gerekmek-

tedir.

Konuya ilişkin uygulamada ortaya çıkabilecek sorunlar bakımından bkz. Berat

Lale Akkutay, “Uluslararası Hukuk Kuralları Çerçevesinde Sivil Hava Araçları-

nın Askeri Amaçlarla Kullanılması”, içinde Hava Hukuku Sempozyumu, Hasan

Tahsin Fendoğlu ve Banu Şit Köşgeroğlu (Editörler), Ankara: Adalet Yayınevi,

2017, s. 66 – 68.