134

661

TBB Dergisi 2018 (134)

Ali İbrahim AKKUTAY

biiyetindeki askeri gemilerin belirgin dış işaretlerini taşıyan; bu devlet

tarafından usulüne uygun bir şekilde yetkilendirilmiş ve adı subay-

lar listesi veya dengi bir belgede kayıtlı bulunan bir deniz subayının

kumandası altında bulunan ve mürettebatı askeri disiplin kurallarına

tabi olan gemi anlamına gelmektedir. CADS’nin 8 (2). maddesi uya-

rınca savaş gemisi bir devletin deniz kuvvetlerine ait olan; kendi ta-

biiyetindeki askeri gemilerin belirgin dış işaretlerini taşıyan bu devlet

tarafından usulüne uygun bir şekilde yetkilendirilmiş; adı deniz kuv-

vetlerinin listesinde bulunan ve deniz kuvvetleri disiplinine tabi olan

gemidir. CADS’de yer alan tanım daha önce çeşitli şekilde gerçekleş-

tirilen tanımlarla örtüşmektedir.

Bu da göstermektedir ki BMDHS

ile savaş gemisi tanımında gelişen teknolojiye bağlı çok fazla sorunla

karşılaşılmasına istinaden yeni bir kavramsal içerik arayışında olun-

muştur.

Her iki tanımın da zor kullanma (silah kullanma) koşulunu arama-

dığı görülmektedir.

Bu anlamda BMDHS’nin CADS’den farklarının

yanı sıra ortak bir özelliğinin savaş gemisinin silahlı askeri faaliyetlere

bağlı şekilde tanımlanmamış olmasıdır.

A. BMDHS’nin 29. Maddesinde Savaş Gemisi Tanımının

Yeniden Yapılmasının Nedenleri

1958 CADS’de yapılan tanımın deniz kuvvetlerine ait olma ve

deniz kuvvetlerinin askeri disiplinine vurgu yapmasına rağmen 1982

BMDHS’nin bir devletin genel olarak silahlı kuvvetlerine ait olma ve

askeri disiplin kurallarını ön planda tutması sıradan bir değişiklik de-

ğildir.

Zira uygulamada deniz kuvvetlerine ait olmayan; ancak silahlı

kuvvetlere ait bir geminin, askeri gemi olarak nitelendirilmemesi ne-

deniyle ortaya çıkan sonuçlar böyle bir çözüm arayışı içinde bulunma-

yı gerekli kılmıştır. Zira bir askeri hizmete tahsis edilmemiş bir dev-

let gemisinin askeri amaçla kullanılması bir yana askeri bir geminin

D. P. O’Connell, The International Law of the Sea Vol. II, London/Glasgow New

York: Oxford University Press, 1984, s. 1106.

Aydoğan Özman, Deniz Hukuku I – Kaynaklar, Kişiler, Nesneler, Ulusal Deniz

Alanları, Ankara: Turhan Kitabevi, 2006, s. 179.

Bu değişiklik savaş gemilerinin hukuki statülerinin belirlenmesinde fonksiyonel

bir değerlendirme yapılacağını ortaya koynmaktadır. (Bkz. René Jean Dupuy and

Daniel Vignes, A Handbook on the Law of the Sea Vol. 2, Dodrecht/Boston/Lan-

caster: Martinus Nijhoff Publishers, 1991, s. 1250.)