TBB Dergisi Özel Sayı

107

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Kamile TÜRKOĞLU ÜSTÜN

CEDAW’ın 3’üncü maddesine göre, “

Taraf Devletler kadınların tam ola-

rak gelişmelerini ve ilerlemelerini sağlamak üzere, erkeklerle eşitlik temeline

dayanan insan haklarını ve temel özgürlüklerini güvence altına almak ve

kullanmalarını sağlamak amacıyla, mevzuat çıkarmak da dahil her alanda

ve özellikle siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda gerekli her türlü

tedbiri alır

” ve yine Sözleşmenin 4’üncü maddesine göre, alınan bu

geçici tedbirler, ayrımcılık şeklinde görülemez ve bunlar hiçbir şe-

kilde eşitlikçi olmayan veya farklı türden standartların sürdürülme-

si sonucunu doğuramaz. Fırsat ve muamele eşitliğini sağlama amacı

gerçekleştiğinde bu tedbirlerin uygulanmasına son verilir. Ayrıca BM

kadın konferansları sonucu alınan Pekin+5 kararları da toplumsal cin-

siyet eşitliğini sağlamak için pozitif ayrımcılığa ve kota uygulamala-

rına özellikle de kadınların karar alma süreçlerine katılımı açısından

dikkat çekmektedir.

Bunların yanında, Avrupa Birliği ve Avrupa

Konseyi de fiili eşitliği sağlamak üzere pozitif eylem kavramına yer

vermiştir. Avrupa Temel Haklar Şartı’nın 23’üncü maddesine göre

de devletlerin toplumsal eşitliğini sağlamaya yönelik aldığı önlemler

eşitlik ilkesine aykırı yorumlanamaz.

Pozitif ayrımcılık, sadece kadınlar için değil; normatif hükümlere

rağmen toplumda adaletsiz uygulamalara maruz kalan yaşlılar, özür-

lüler veya çocuklar için söz konusu olabilir.

Burada önemli olan hu-

sus toplumda eşitlik ilkesine aykırı muamele gören ve belli alanlarda

zayıf, desteklenmesi gereken kişilere pozitif ayrımcılık yapılabileceği-

dir. Anayasalarda ve uluslararası metinlerde yer alan şekli anlamda

eşitlik ilkelerinin, tam olarak hayata geçmesi için devletin bizzat adım

atması gerekir.

Bu kapsamda, zorunlu kota uygulamaları ile hukuki

eşitlik fiili eşitliğe dönüşebilir.

sağlamak üzere Ek İhtiyari Protolü kabul etmiştir.

15 Eylül 1995 tarihli Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı,

Madde 23- Kadın ve erkek arasındaki eşitlik; istihdam, çalışma ve ücretleri de

kapsayacak şekilde her alanda sağlanmalıdır. Eşitlik ilkesi, eksik temsil edilen cin-

siyet lehine olan tedbirlerin muhafazasını veya kabul edilmesini engellemez.

Anayasa’nın 10’uncu maddesine 2010 yılında eklenen üçüncü fıkra bu yöndedir:

“Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul

ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.”

İba, s. 5.

Öztan, s. 220.