261 / 497
260
İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Cinsiyet Ayrımcılığı
İş sözleşmesinin işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kay-
naklanan geçerli nedenlerle feshinde işveren işçinin kişisel nitelikleri-
ni, durumlarını dikkate alarak bazı işçilerin iş sözleşmesini feshetme-
yebilir.
Önemle belirtmek gerekir ki; İş K.’nun 5. maddesinde getirilen ay-
rımcılık yasağına ilişkin düzenlemeler sadece sayılan durumlara iliş-
kindir. Zira 5. maddenin 1. fıkrasında “iş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsi-
yet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri
sebeplere dayalı ayrım” yapılamayacağı öngörülmüş; 3. fıkrasında ise
“…iş sözleşmesinin sona ermesinde cinsiyet ve gebelik nedeniyle doğ-
rudan veya dolaylı farklı işlem” yapılması yasağına yer verilmiştir. İş
güvencesi kapsamı içindeki işçilerin iş sözleşmelerinin cinsiyet, hami-
lelik veya doğum nedenine bağlı olarak yapılan fesihler geçersizdir (İş
K. m. 18/III, d). İş güvencesi kapsamı dışında kalan işçilerin iş sözleş-
melerinin yasada belirtilen sürelere uyulmaksızın hamilelik veya do-
ğum nedeniyle feshi ayrımcılık yasaklarına aykırılık teşkil eder.
Ayrıca yine İş K. m. 18/3 a, b, d bentleri hükmünde yer alan yasak-
lar, ayrım yasakları sayılan durumlara yöneliktir. Bu durumlara aykırı
davranışın yaptırımı da 5. maddenin IV. fıkrasında düzenlenmiştir.
İşverenin bu nedenlerin dışında birden fazla işçinin iş sözleşmesinin
feshinde aynı durumda olan işçiler arasından keyfi olmamak koşuluy-
la seçim yaparak fesih hakkını kullanması, eşit işlem borcuna aykırılık
teşkil etmez.
77
Yine 6356 sayılı Kanun’un 25. maddesinde öngörülen iş
sözleşmesinin feshinde işçinin sendika üyesi olup olmamasına ilişkin
ayrım yasağı getirilmiştir. İşverenin iş sözleşmesinin feshinde eşit iş-
lem yapma borcu sendikalı ayrımcılık yasağı ile sınırlandırılmıştır.
78
Haklı nedenle fesihte de kural olarak eşit işlem yapma borcu uy-
gulanmaz (m. 25).
79
İşverenin kişisel niteliklerini, durumlarını dikkate
alarak fesih hakkını kullanması durumunda eşit davranma borcuna
aykırı davrandığı söylenemez.
Doktrinde bir kısım yazarlar ise; iş sözleşmesinin feshinde eşit
davranma borcu olduğu görüşündedir.
80
Bir yazara göre, eşit davran-
77
Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.332; Manav, s.142 vd.
78
Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.332; Yuvalı, s.183.
79
Schaub, s.978; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s.333; Yuvalı, s.205; Tunçoğmağ/
Centel, s.136
80
Munir, Ekonomi, İş hukuku, C.1. Ferdi İş Hukuku, B.3. İstanbul 1987, s.157;