331 / 497
330
Osmanlı Devleti’nde Kadınların Mülkiyet Hakları ve Karşılaştıkları Hukuki Sorunlar
yış kişinin mal varlığı üzerinde tasarruf ehliyeti varsa bu tür bireyleri
yurttaş olarak nitelendirir ve bu suretle sivil toplumun tam üyelerini
yönetilmek ve savunulmak ihtiyacında olanlardan ayırır.
5
Bu çerçeve-
de köleler, çocuklar, akıl hastaları ve belli bir döneme kadar kadınlar
yönetilmek ve savunulmak ihtiyacında olanlar grubunda yer alarak
toplumun tam ve yetkili üyesi ve vatandaş olarak kabul edilmemişler-
dir. John Locke “Two Treaties of Government” isimli eserinde devle-
tin en yüce görevinin her insanın doğal hakkı olan yaşama, özgürlük
ve mülkiyet hakkını korumak olduğunu ileri sürerken, korunması ve
yönetilmesi gerekenler ve siyasi güç arasındaki ilişkiyi mülkiyet üze-
rinden tanımlamıştır. “Ataerkil güç ancak çocuğu kendi malını idare
edemez kıldığı zaman, siyasal güç mülkiyet insanların kendi kontro-
lünde olduğunda ve despotik güç de hiç mülkiyete sahip olmayanlar
üzerinde vardır”.
6
Görüldüğü üzere bireylerin hukuki statüsünün hatta özgür olup
olmadıklarının belirlenmesinde büyük öneme sahip olan mülkiyet
hakkı (özellikle gayrimenkul mülkiyeti) tarihsel süreç içinde kadının
hukuki statüsünün belirlenmesinde, hatta bir adım daha ileri gidilirse
siyasal haklara sahip olmasında de mutlaka dikkate alınması gereken
etkiler yaratmıştır. Nitekim gerek Avrupa gerekse ABD’de kadınların
eşitlik ve politik haklar konusundaki mücadelelerinde ilk adımlar ev-
lilik içindeki eşitsizliklerin giderilmesi ve ekonomik haklar konusunda
olmuştur. Bu sebeple kadınların siyasi haklar ve oy hakkını kazanma
mücadelelerinde odaklanılan nokta mülkiyet hakkı olup, mücadelenin
temel felsefesi şöyle ifade edilmiştir. “Biz kadınları korumanın yolla-
rını aramıyoruz. Onun yerine kadınları kendilerini koruyacak statüye
getirmek istiyoruz”.
7
5
Ursula Vogel, “Mülkiyet Hakları ve Almanya ve İngiltere’de Kadının Statüsü”,
19. Yüzyıl Avrupa’nda Burjuva Toplumu, ( Editör: Jürgen Kocka/Allan Mitchell),
İletişim Yayınları, İstanbul 2015, s. 239.
6
John Locke, Two Treaties of Government, London 1962, s 410.
7
Ellen Carol DuBois, “Outgrowing the Compact of the Fathers: Equal Rights, Wo-
man Suffarage and United States Constitution, 1820-1878”,
The Journal of Ameri-
can History
, Vol. 74, No. 3, The Constitution and American Life: A Special Issue
December., 1987, s. 841-842; 19. Yüzyılda ABD’de kadınların mülkiyet hakları ve
siyasi hakları için mücadele veren Elizabeth Cady Stanton erkeklerin kadınları
korumasını ve gözetmesini kurdun kuzuyu, kartalın tavşanı korumasına benze-
terek, kadınların erkeklerden bağımsız olarak mülkiyet ve siyasi haklarına sahip