337 / 497
336
Osmanlı Devleti’nde Kadınların Mülkiyet Hakları ve Karşılaştıkları Hukuki Sorunlar
mallar seccade, yastık, yemeni, çarşaf, bakraç, sahan, tencere, kova,
yorgan, kilim, döşek kürek, fıçı, kaftan, ferace, gömlek gibi ev eşya-
ları ve kişisel eşyalarla, gümüş kuşak, incili küpe gibi mücevherler-
den oluşmaktadır.
15
Bir numaralı Sivrihisar şer’iyye sicilinde Neslihan
adında bir kadının terekesinde mülk menzile rastlanmaktadır. Ancak
değeri 400 kuruş olup iki göz odadan ibarettir.
16
.ine aynı sicilde Ha-
nım ismindeki kadının terekesinde 100 kuruş değerinde eski bir mülk
menzil vardır.
17
Kadınların tereke kayıtlarında arazi, bağ, bahçe gibi tarımsal de-
ğeri olan ve gelir getiren gayrimenkullere ise nadiren rastlanmaktadır.
Bu sıra dışı örneklerden ikisi Gerber’in 17. Yüzyıl şer’iyye sicilleri üze-
rinde yaptığı çalışmada karşımıza çıkmaktadır. 1683 yılında Bursa’da
ölen Şerife Rukiye Hatun’un terekesinin değeri bir buçuk milyon akçe
olup, diğer mallar ve alacakların yanında büyük bir tarım arazisi, üç
ev de terekede yer almaktadır. Yine aynı yıl hayatını kaybeden Bursa
ayanından Ahmet Ağa’nın karısı Ayşe Hanım’ın malvarlığı bir milyon
akçenin üstündedir. Ayşe’nin terekesinde üzüm bağı, bir büyük, iki
tane de orta büyüklükte ev ve uzun bir listeden oluşan mücevherler
vardır.
18
Bir başka sıra dışı örnek de BOA Cevdet Adliye tasnifinde
yer alan 19 Temmuz 1800 tarihli belgedir. Karaferye ayanı, zabitanı ve
iş erlerine yazılan hükümde Karaferye sakinelerinden olup, çocuksuz
olarak vefat eden Kara Ahmed’in karısı Muhsine Hanım’ın Karaferye
kazasındaki “külliyetli malvarlığı” nın mirasçısız öldüğü için devlet
hazinesince zapt edilmesi gerektiğinden bahsedilmektedir. Hükümde
belirtildiği üzere Muhsine Hanım’ın Aynesil ismiyle bilinen yerde bir
parça, Terceleb ismindeki yerde bir parça toplam iki parça “mükem-
mel çiftliği”, Karaferye içinde “kebir konağı”, yüz ambar hububatı, kö-
leleri ve nakitleri vardır.
19
.Görüldüğü üzere Muhsine Hanım Osmanlı
Devleti’ndeki alışılagelmiş kadın örnekleri dışında bir servete sahip
15
Ömer Çağatay, 10 Numaralı Vidin Şer’iyye Sicil Defterinin Transkripsiyonu ve
Değerlendirmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Aren Üniversitesi/
Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bitlis 2015, s. 143.
16
Erçin, 1 Numaralı Sivrihisar Şer’iyye Sicili, s. 187.
17
Erçin, 1 Numaralı Sivrihisar Şer’iyye Sicili, s. 225.
18
Gerber, s. 238; 1 Numaralı Sivrihisar Şer’iyye Sicilinde yer alan bir örneğe göre
Serpoyi ismindeki zimmi bir kadının terekesinde mülk ev ve mülk bağ yer almak-
tadır; Erçin, s. 147
19
BOA, Fon Kodu: C.ADL, Tarih: 26/ S/ 1215, Dosya No: 3, Gömlek No: 208.