338 / 497
337
TBB Dergisi 2017 (özel sayı)
Gül AKYILMAZ
olup, bu servetin bir kısmını da değerli taşınmaz mallar oluşturmakta-
dır. Ancak bu örnekler istisnai niteliktedir.
Osmanlı Devleti’nde zengin sayılabilecek kadınların terekelerin-
de bile taşınmaz malların yer almaması ilgi çekicidir. Örneğin 1530’de
İstanbul’da hayatını kaybeden Şahcihan isimli kadının terekesinin de-
ğeri 7321 kuruş gibi kayda değer bir meblağdadır. Ancak tereke kaf-
tan, gömlek, terlik, çizme, kuşak gibi kişisel eşyalar, altın zincir, altın
yüzük, gümüş yüzük gibi mücevherler, yorgan, yastık, döşek, bohça,
minder, halı, kilim, sahan, tepsi, tencere, baklava tepsisi, sini, kepçe,
maşrapa, ibrik, hamam tası gibi ev ve mutfak eşyalarından oluşmak-
tadır.
20
Osmanlı Devleti’nde erkeklerin terekeleri incelendiğinde aradaki
fark çok daha net olarak görülebilecektir. Her şeyden önce erkeklerin
terekelerinin toplam değeri genellikle kadınlardan daha fazladır. Ko-
numuz açısından esas önem teşkil eden nokta ise terekelerin önemli bir
kısmında taşınmaz malların da yer almasıdır.
21
Üstelik bu taşınmazlar
sadece evden ibaret olmayıp, içinde tarlalar, bağlar, bahçeler de vardır.
Örneğin 1520’de İstanbul’da hayatını kaybeden İmaret Mahallesinden
bir erkeğin terekesinin değeri 29562 kuruş olup, içinde bir mağaza,
kervansarayda iki dükkân, bir ambar, iki bağ, 150 koyun ve beş öküz
vardır.
22
Tokat Şer’iyye sicilinde yer alan bir kayda göre Hacı Abdul-
lah Ağa’nın terekesinde çok sayıda dükkân ve bağ vardır.
23
Erkeklerin
terekelerinde yer alan evlerin bir diğer özelliği kadınların terekelerin-
20
İstanbul Kadı Sicilleri, Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicili, s. 389-392; 1732’de
Vidin’de hayatını kaybeden Sevinde Hanım’ın terekesi 3166 kuruş olup, yorgan,
çarşaf, ibrik, tencere, bohça, entari, gömlek, ferace gibi eşyalardan oluşmaktadır,
s. 130
21
Tek bir şer’iyye sicili bile incelendiğinde erkeklerin çoğunun terekelerinde bir
taşınmazın bulunduğunu görmek mümkündür. Örneğin 1 Numaralı Sivrihisar
Şer’iyye Siciline göre zimmi Avanis’in terekesinde bir tane mülk menzil, iki tane
mülk bağ, Kirakos isimli bir başka zimminin terekesinde 1600 kuruşluk bir ev,
ayrıca bir bağ, Emin’in terekesinde samanlık, ahır ve bahçesiyle birlikte bir ev,
Hacı Mollazade’nin terekesinde mülk ev, Civelekoğlu Mehmet’in 11.927 kuruşluk
terekesinde bir ev, 22.666 kuruş değerindeki Hacı Veliyüddin’in terekesinde mülk
ev, ağıl ve ağaçlar, 26.825 kuruş değerindeki Ali’nin terekesinde bahçe ve ahırı
da olan bir mülk menzil ve iki tane bağ, Agob’un terekesinde altı odalı bir ev ve
mülk bağ vardır, Erçin, s. 153, 155, 156-157, 163, 173, 174,177, 188; tek bir şer’iyye
sicilinden verdiğimiz örnekler sayısız şer’iyye sicili örneğinde görülebilir.
22
İstanbul Kadı Sicilleri, Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicili, , s. 418-419
23
Altıntakan, 1 Numaralı Tokat Şer’iyye Sicili, s. 69.