339 / 497
338
Osmanlı Devleti’nde Kadınların Mülkiyet Hakları ve Karşılaştıkları Hukuki Sorunlar
de yer alan evlerden daha değerli olmalarıdır. Tereke kayıtlarında ya
bu evlerin ahır bahçe gibi eklentileri olduğu açıkça belirtilmiş ya da
tahtanî ve fevkânî mülk menzil vurgusu yapılmıştır.
24
Bu tür evler iki
kattan oluşmakta olup, ilk katta ahır, kiler, ambar gibi eklentiler ve
hizmetçilerin oturduğu bölümler bulunup, ikinci katta aileler ikamet
etmektedir. Oda sayıları fazladır. Kısacası değeri yüksek mülk menzil-
lerdir. Kadınların evleri ise tereke kayıtlarından anlaşıldığı üzere iki üç
odadan müteşekkil basit yapılardır.
Şer’iyye sicillerindeki tereke kayıtları bize muris kadınsa geride
bıraktığı malvarlığında taşınmazlara rastlama ihtimalinin az olduğu-
nu göstermektedir. Oysa Osmanlı Devleti’nde kadınlar miras, hibe,
mehir, satın alma gibi yollarla gayrimenkul mülkiyetine sahip olabil-
mişlerdir. O halde burada cevaplanması gereken esas soru kadınların
hayatlarının belli bir döneminde sahip oldukları taşınmazların daha
sonra başına ne geldiği ve hangi yollarla ellerinden çıktığıdır.
Şer’iyye sicillerindeki kayıtlar bize Osmanlı kadınlarının taşınmaz
mallarını bu şekilde muhafaza etmek yerine satarak tasarruflarını elle-
rinde para şeklinde muhafaza etmeyi tercih ettiklerini göstermektedir.
25
.Kadınların gayrimenkullerini paraya tahvil etmelerinin nedeni belki
de bu şekilde malvarlıklarını korumanın daha kolay olacağı düşün-
cesidir. Çünkü başta arazi olmak üzere gayrimenkuller koca ve erkek
akrabaların iştahını kabartmış ve bir şekilde kadınların elinden alın-
mıştır. İris Agmon kadınların özellikle mirasla kendilerine intikal eden
gayrimenkulleri satmayı tercih etmelerini kadınların toplumda erkek
egemenliğine karşı geliştirdikleri stratejinin bir parçası olarak nitele-
yerek bu duruma “ataerkil pazarlık” adını vermiştir.
26
Bu satışların bir
kısmının koca ya da erkek akrabalara yapıldığı düşünüldüğünde bu
tanımlamanın yanlış olmadığı anlaşılabilir.
24
Erçin,1 Numaralı Sivrihisar Şer’iyye Sicili, s. 188, 128, 222, 226.
25
Suraiya Faroqhi, Orta Halli Osmanlılar, (Çeviren; Hamit Çalışkan), Türkiye İş
Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2014, s. 230; Judith Tucker, “Dowering Elite
Pallestinian Women”,
Early Modern Women: An Interdisciplianery Journal
, , 2009,
Vol: 4, s. 243; Suraıya Faroqhı, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, (Çeviren; Neyyir
Berktay) Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2014, s. 304, 312.
26
Iris Agmon, “Women, Class, and Gender: Muslim Jaffa and Haifa at the Turn of
the 20th Century”,
International Journal of Middle East Studies
, November 1998, Vol.
30, Nu: 4, s. 479.