TBB Dergisi Özel Sayı

351

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Gül AKYILMAZ

anlaşmazlıklarında ev, tarla, bağ, bahçe gibi taşınmaz mallar öne çık-

mıştır. Çünkü kadınlar bu malların tamamına sahip olmaktan ziyade

belli hisselere sahip olmuşlardır. Bu nedenle anlaşmazlıklar kadınların

rızaları dışında paylarını satmaya, bağışlamaya zorlanmasından ya da

miras kalan mallar üzerindeki mülkiyet haklarının inkâr edilmesinden

kaynaklanmıştır. Bu tür olaylarda erkek varislerin kadı ve naip gibi

taksimi yapacak resmi görevlilere rüşvet vererek istedikleri paylaşımı

yaptırmaları kadınların şikâyet dilekçelerine konu olmuştur. Arzuhal

örnekleri kadınların mülkiyet haklarını korumak için devlet görevli-

leri ve erkek akrabalarına karşı zorlu bir mücadele verdiklerini gös-

termektedir. Bu konudaki ilgi çekici örneklerden birisi Başbakanlık

Osmanlı Arşivi Cevdet adliye tasnifinde yer alan 5 Ekim 1804 tarih-

li belgedir. Modon kazasında yaşayan Havva ve Fatma adındaki iki

kız kardeş şer’iye mahkemesinden bir sonuç alamayınca Padişah III.

Selim’e durumlarını anlatan bir arzuhal yazmışlardır. Arzuhalde anla-

tıldığına göre Havva ve Fatma’nın babası Modon kazası Efturan köyü

sakinlerinden Şahinzade es-Seyyid Osman’ın 1800 yılında ölümü üze-

rine aynı köyde Cetre denilen yerde mutasarrıf olduğu çiftlik arazisi

ve arazi üzerindeki binalar ve diğer malların iki kızına intikal etmesi

ve dışarıdan bir müdahale olmaması gerekirken yine Modon kazası-

na bağlı Vatosa karyesi sakinlerinden Yorgaki ismindeki zimmi sözü

edilen çiftliği üzerinde bulunan emlâk ve mallarla birlikte zorla zapt

ve gelirine el koyarak kendisi için sarf etmiştir. Bu yüzden Fatma ve

Havva zulme uğradıkları gerekçesiyle padişahtan adalet talep etmiş-

lerdir. Arzuhal üzerine mahallindeki erbab-ı ehl-i vukufa konu sorul-

muş, bilirkişiler de çiftlik ve üzerindeki malların Fatma ve Havva’ya

babalarından mirasla intikal ettiğini doğrulamışlardır. Bilirkişilerin

ifade ettine göre bu konu ile ilgili olarak mahallinde birkaç kez yar-

gılama yapılmış, Yorgaki’nin çiftliğin kendisine ferağ edildiğini iddia

etmesi üzerine yapılan soruşturmada kadınların kocalarının ferağ işle-

mini karılarının haberi olmadan gerçekleştirdikleri anlaşılmıştır. Ehl-i

vukuftan alınan bilgi üzerine III. Selim Modon Kadısına bir ferman

göndererek kadınların kocalarını vekil tayin etmedikleri, yetkisiz tem-

silci konumunda olan kocalarının bu işlemi gerçekleştirdikleri anlaşıl-

dığından hak ve adaletin sağlanabilmesi için davanın yeniden görül-

mesini emretmiştir.

29/Za/1235, Dosya No: 73, Gömlek No: 4371.

BOA, Fon Kodu: C.ADL, Tarih: 29/Ca/1219. Dosya No: 46, Gömlek No: 2817;