TBB Dergisi Özel Sayı

387

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Berna YÜRÜT

layabiliriz. Öncelikli talepleri eğitim hakkı, çalışma hakkı ve aile hu-

kukuna dair talepler olmuştur. Daha sonra bunları siyasi hak talepleri

izlemiştir.

A. Eğitim Hakkı

Kadınların en çok üzerinde durduğu mesele eğitim hakkı olmuş-

tur. Açılan okullardaki eğitim-öğretim programının iyileştirilmesi,

kadınlarla erkeklere aynı eğitimin verilmemesi gibi konularda taleple-

rini dile getirmişlerdir. Eğitim alanında en çok mücadele ettikleri me-

sele ise yükseköğrenim hakkı olmuştur.

Kadınlar eğitim haklarını isterken “daha iyi eş” “daha iyi anne”

olabilmeyi gerekçe göstermişlerdir. Aslında bu gerekçeleri, isteklerini

erkeklerin nazarında meşrulaştırmak için kullanmışlardır. Erkek kar-

şısında varlık kazanabilmek, erkeğe ait kamusal alanın sınırlarını aşa-

bilmek için eğitim almalarının zorunluluğunun farkına varmışlardır.

Tanzimat’la birlikte eğitim temel sorunlardan biri olarak kabul

edilmiştir. Bu bağlamda eğitimde reform çalışmaları başlatılmıştır.

Ancak kızlar için rüştiye 1858 yılında açılabilmiştir. Bu tarihe kadar

kızlar sadece sıbyan mektebine devam edebilmişlerdir. Kadınlar için

eğitim alanındaki önemli gelişmelerden biri 1869 Maarif Nizamname-

sidir. Nizamname ile 7-11 yaşlarındaki kızların sıbyan mektebine de-

vam etmesi zorunlu hale getirilmiştir. Nizamnameden sonra zorunlu

ilköğretim 1876 Kanun-i Esasi ile gelecektir. Nizamnamede kadınlar

için önemli diğer konu öğretmen okulu olan Dar’ül Muallimatın açıl-

masıdır.

Dar’ül Muallimat 1873’te ilk mezunlarını vermiştir. Okulun

mezunlarından Belkıs Hanım’ın daha sonra yazdıkları okulun eğitim

anlayışını gösterecektir:

“…Başörtümüzün bir ucu kazara kaymayagörsün

o saat disiplin kuruluna verildiniz… Sizi kalkık bir peçe ile sokakta görmesin-

ler, çünkü bu davranış size sert bir cezaya mal olacaktır”

Tanzimat ve Meşrutiyet dönemindeki tüm gelişmelere rağmen ve-

rilen eğitim yetersizdi, çünkü toplumun kadınlardan beklentileri doğ-

rultusunda eğitim verilmiştir. Ancak II. Meşrutiyet’ten sonra eğitim

Demirdirek, s. 65-66.

Doğramacı, s. 19-20; Kurnaz, s. 25-27; Çakır, s. 297-301.

Güldal Okuducu, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kadınının Kısa Tarihi, Kay-

nak Yayınları, İstanbul, 2014, s. 119.