389 / 497
388
Tanzimat Sonrası Osmanlı Kadın Hareketi ve Hukuki Talepleri
programlarında iyileştirme yapılmıştır. Kadınlar Maarif Nezaretine
taleplerini iletmiş, kız çocuklarına verilen eğitimin yetersizliğine dik-
kat çekmiş, Anadolu’da yaşayanlar için yatılı okullar seçeneğini gün-
deme getirmişlerdir.
“Bizde maarif vergisi veriyoruz”
diyerek eğitimden
yararlanma haklarını, külfetin nimetini talep etmişlerdir.
64
Kadınlar yükseköğrenim hakkını elde edebilmek için çok mücade-
le etmiştir. Özellikle Kadınlar Dünyası dergisi aracılığıyla çalışmalar
yürütülmüştür. Dergi bu konuda sürekli yayın yapmış, girişimlerde
bulunmuştur. Sonunda çalışmalar sonuç vermiş, 1914 yılında kadınlar
için İnas Dar’ülfünûnu açılmıştır. Başlangıçta İnas Dar’ülfünûnunda
kadınlar ve erkekler ayrı eğitim görmüşlerdir. 1920 yılında üniversite,
İstanbul Dar’ülfünûnunu ile birleştirilmiş, yine ayrı sınıflarda eğitim
verilmek istenmiştir. Ancak kadınlar kendi sınıflarını protesto etmiş,
erkeklerin derslerine devam ederek üniversitenin karma hale gelme-
sini sağlamışlardır.
65
C. Aile Hukukuna İlişkin Talepleri
Kadınların aile hukukuna ilişkin talepleri evlilik yaşı, görücülük
usulü, çok eşlilik, boşanma ve aile içindeki ilişkiler üzerinde yoğun-
laşmıştır.
Osmanlı hukukunda evlenme ehliyeti için alt yaş sınırı kızlarda
9, erkeklerde 12’dir. Ancak bu yaş sınırları evlenme ehliyeti açısından
aranmaktadır. Yoksa İslam hukuku nikâhta taraflar için bir yaş sını-
rı getirmemiştir. Şer’i hukuka göre hangi yaşta olursa olsun çocuklar
velileri tarafından evlendirilebilirler. Bu konu kadınların en çok tartış-
tıkları meselelerdendir. Erken yaşta evliliklerin hem çiftler hem de do-
ğacak çocuklar için sakınca yarattığı üzerinde durulmuş, yasal olarak
müdahale edilip erken yaşta evliliklerin önlenmesi talep edilmiştir.
Hatta evlilik yaşına bir ölçüt de getirilmiş, kadınlarda 19-25, erkekler-
de 23-30 arası ideal yaş olarak açıklanmıştır. Ayrıca gençler nikâh ak-
dinden önce evlenmelerinde sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu
almalılardır.
66
64
Çakır, s. 321.
65
Doğramacı, s. 22; Çakır, s. 342; Demirdirek, s. 125.
66
Cin, Akyılmaz, s. 370; Çakır, s. 270.