TBB Dergisi 96. Sayı

Engelli Hakları Sözleşmesi’nde Ayrımcılık Yasağı ve Türkiye’nin Uyum Sorunu

154

leştirme sorumluluğunu taşımaktadır. Türkiye’nin Engelli Hakları

Sözleşmesi’ne uyum konusunda alacağı ilk önlem, yasal düzenleme-

leri

gözden geçirerek ayrımcılık yaratan hükümleri temizlemek, ih-

tiyaç duyulan alanlarda yeni düzenlemeleri yürürlüğe koymaktır. Bu

sıralama, Engelli Hakları Sözleşmesi’ne taraf devletlerin ayrımcılık ya-

sağına uygun davranıp davranmadıklarının önemli bir ölçüsü kabul

edilen rapor denetiminde devletlerden istenen bilgilere de uygun bir

sıralamadır. Keza, Engelli Hakları Komitesi, Sözleşme’nin 5. madde-

sinde düzenlenen “ayrımcılık yapılmaması ve eşitlik” hakkına ilişkin

bölümü için taraf devletlerden şu hususlarda raporlama yapmalarını

beklemektedir:

• Engelli kişilerin haklarını korumak ya da aramak amacıyla hukuk-

tan diğer kişilerle eşit bir şekilde yararlanıp yararlanmadığı.

• Makul düzenleme dahil olmak üzere, engellilerin hiçbir şekilde

ayrımcılığa maruz kalmamalarını güvence altına alan eşit ve etkili

yasal koruma ve önlemler.

• Engellilik çeşitlerini göz önünde bulundurarak tasarlanmış, olum-

lu eylemleri de içeren ve engellilerin fiilen eşitliğini sağlamaya yö-

nelik politika ve programlar.

Ayrımcılık yasağı özel hükmüne dayalı olarak istenen bilgiler-

den bu sıralamaya uyarak ilk iki başlık bir arada ele alınacak; fakat,

ayrımcılık yasağının aynı zamanda Sözleşme’nin genel ilkesi olması

nedeniyle, Türkiye’nin önlem ve eylemleri bu bölüme ilişkin istenen

bilgiler ışığında da değerlendirilecektir. Özellikle, Sözleşme’nin 1. ve

2. maddelerinde geçen kavramların iç hukukta nasıl tanımladığı ve

anlaşıldığını ortaya koyan yöntem ve araçlarla, engelliler aleyhinde

ayrımcılık teşkil eden yasalar, düzenlemeler ve uygulamalara değini-

lecektir.

Yasal düzenleme kavramı, yasama organının yanısıra idarenin düzenleyici işlem-

lerini de kapsayacak biçimde kullanıldığından, ilgili yükümlülüğün değerlendi-

rilmesinde yasalar kadar yönetmelik, genelge, yönerge gibi düzenlemelere de yer

verilecektir.

Engelli Hakları Sözleşmesi Madde 35 Bent 1 Kapsamında Taraf Devletlerce Su-

nulacak Olan Sözleşmeye Özgü Belgeye Dair Kılavuz, Engelli Hakları Komitesi

İkinci Oturum Cenevre, 19 – 23 2009 CRPD/C/2/3 Dağıtım: Genel 18 Kasım 2009,

Özgün Lisanı: İngilizce, başlık B ve C.; ÖZİDA tarafından Türkçeleştirilen metin

için bkz.