157 / 521
Engelli Hakları Sözleşmesi’nde Ayrımcılık Yasağı ve Türkiye’nin Uyum Sorunu
156
tioning, Disability and Health, ICF)
17
adı altında yeni bir sınıflamaya
gitmiştir. Önemli bir sağlık öğesi olarak insan vücudunun fonksiyonu
ve yetersizliğinin tanımı konusunda ortak ve standart bir dil ve çerçeve
geliştirme amacıyla yapılan sınıflama sistemi, 3 genel prensip üzerine
oturtulmuştur: evrensellik, tarafsızlık ve eşitlik. Evrensellik prensibi,
engelliliğin insanlığın bir alt kümesi ya da belli kişilere özgü bir durum
değil, yaşamın seyri içinde herkesin başına gelebilecek bir durum olarak
kabul edilmesidir. Bu nedenle, yeni sınıflamada tüm sağlık durumlarına
yer verilmiştir.
18
Tarafsızlık; engelliliğin küçültücü ya da olumsuzlayıcı
bir dil kullanılmadan ifade edilmesidir. Eşitlik (muadillik) prensibi ise,
sınırlı sayıda örnek dışında, engelliliğin çeşitli görünümleri ile sağlık
durumları arasında önceden kestirilebilir bir ilişki olamayacağını, aynı
mental ya da fiziksel hastalığı olan kişiler için aktivite ve katılım sınırlı-
lığının aynı olabileceği gibi, farklı deneyimlerle de yaşanabileceğini be-
lirtmektedir.
19
Bu prensiplere bağlı olarak yapılan sınıflama, engellilerin
çeşitli hizmetlerden yararlanmalarını ve o anlamda haklarını ayrımcılı-
ğa tabi olmadan eşit biçimde kullanmalarını yakından etkilemektedir.
Fakat, Türkiye’deki engelli mevzuatına yön verdiği söylenmesine ve
bazı yasaların gerekçelerinde bizzat atıf yapılmış olmasına karşın, ICF
sınıflama sistemi 2010 yılına kadar uygulanmamıştır.
20
2010 yılında eski
yönetmeliğin yerine yürürlüğe giren Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması
ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik
ve ekleri de ICF sınıflama sistemiyle tam uyumlu olmadığı için uygu-
lamayı değiştirememiştir.
21
Özürlü sağlık kurulu raporlarında standart
uygulama sağlanamdığı için sıkıntılar devam etmektedir.
17
International Classification of Functioning, Disability and Health(ICF), World He-
alth Organisation (WHO), 22 May 2001, A54/VR/9, Sınıflama ile ilgili bkz. Soci-
al Analysis and Disability: A Guidance Note Incorporating Disability-Inclusive
Development into Bank-Supported Projects, The World Bank, March 2007, s. 4-6;
ICF Introduction,
http://www.who.int/classifications/icf/site/intros/ICF-Eng-Intro.pdf (05.05.2008)
18
Bkz. ICF CHECKLIST Version 2. la, Clinician Form for International of Functio-
ning, Disability and Health, World Health Organization, September 2003
19
UN Deparment of Economic and Social Affairs Statistics Division, Statistics on
Special Population Groups Series Y No.10, 2001, s. 9
20
Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Rapor-
ları Hakkında Yönetmelik ve ekleri için bkz. Resmi Gazete 16 Temmuz 2006 Sayı:
26230
21
2010 yılında yenilenen Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek
Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik ve ekleri için bkz. Resmî Gazete 16
Aralık 2010 Sayı : 27787 (Mükerrer)