222 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Ali YEŞİLIRMAK
221
İcra inkâr tazminatı önceleri Borçlar Hukuku anlamında bir tazmi-
nat
51
veya munzam zarar
52
olarak kabul edilmiş olsa da bugün için bas-
kın görüş
53
bu tazminatın, “şartları ve hükümleri İcra İflâs Kanununda
düzenlenen bir icra hukuku” kurumu olduğu yönündedir. Tazminatın
ahlaki olarak “terbiyevi bir tesiri” olduğu belirtildikten sonra amacı ise
“[i]nsanın borcunu inkar etmemesi lazım gelir...” şeklinde açıklanmış-
tır
54
. Yani icra inkâr tazminatı bir tür icra hukuku yaptırımıdır. Taz-
minatın amacı ise esas olarak borçlunun borcunu inkârdan kaçınması;
alacaklının bir an önce alacağına kavuşması ve cebri icra organlarının
meşgul edilmemesi olarak belirtilebilir.
İtirazın iptali davası kabul edildiğinde yani borçlunun itirazı iptal
edildiğinde, alacaklının talep etmesi halinde diğer şartlarda mevcutsa
55
borçlu hükmolunan alacağın %40’ından aşağı olmamak üzere inkâr
tazminatına mahkûm edilir (İİK m. 67(2)). Acaba, inkâr tazminatına
hakem karar verebilir mi? Yukarıda açıklandığı gibi inkâr tazminatı
borçluyu doğru söylemeye zorlayan bir tür icra hukuku yaptırımıdır.
Ancak bu niteliği, inkâr tazminatına yalnızca icra mahkemesi tarafın-
dan karar verilmesini gerektirmez. Aynı yaptırım, uyuşmazlığın esası
tahkime gittiğinde hakem tarafından uygulanabilir. İşin esası hakkın-
da karar verip uyuşmazlığı çözen hakem asıl talebe göre ikincil bir ta-
lep olan inkâr tazminatı konusunda karar verebilmelidir. Bu tazminat
nihayetinde asıl alacakla birlikte alacaklıya ödenecektir. Usûl ekono-
misi de, inkâr tazminatı konusunda hakemin karar verebilmesi fikrini
destekler. Aksi halde iptal hakkında hakem karar verdikten sonra o
aşamada inkâr tazminatı hakkını saklı tutan taraf yetkili mahkemeye
51
Belgesay, Şerh, s. 137.
52
Olgaç, s. 501.
53
Yılmaz, İcra Tazminatı, s. 684; Kuru, B., “İcra İnkâr Tazminatı”
in: Yargıtay Yüzün
cü Yıldönümü Armağanı
, İstanbul 1968, s. 762 (“İcra Tazminatı”); Alangoya, s. 45;
Barlas, N.,
Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından
Düzenlenen Genel Sonuçlar
, İstanbul 1982, s. 223; Sunar, G.,
İcra Hukukunda İcra Taz
minatı
, İstanbul 1995 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), s. 14.
54
Zamanın Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt’un TBMM’deki görüşmelerde yap-
tığı konuşma. TBMM, 15.3.1928, C. 1, s. 52-53
(www.tbmm.gov.tr>).
55
Bu şartlar: (a) geçerli bir genel haciz yoluyla takip yapılması; (b) borçlunun sü-
resi içinde ödeme emrine itiraz etmesi; (c) alacaklının süresi içinde itirazın iptali
davası açmış olması; (d) alacaklının inkâr tazminatına hükmedilmesine ilişkin ta-
lebinin olması; (e) borçlunun itirazının haksızlığına karar verilmesidir. Bu şartlar
konusunda bkz. örneğin Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 166-169; Pekcanıtez/Atalay/
Sungurtekin-Özkan/Özekes, s. 180-185.