TBB Dergisi 96. Sayı

“Catch-All” Siyasi Partiler

Bununla birlikte, partilerin ve parti sistemlerinin değişim ve ge-

lişim süreçlerine ilişkin çalışmalar bu noktada durmamıştır. Örneğin,

Katz ve Mair’in devletle ilişkiler baz alınarak geliştirilen tipolojisinde,

Duverger’in kadro, Neumann’ın bireysel temsil partilerinden kütle

partileri ve catch-all partiye oradan da, devlet yardımlarına bağım-

lılıklarından dolayı devletin bir parçası olan kartel partilerine geçiş

süreci tanımlanmaktadır

. Liderler ve politikalarının etkinliği üze-

rinden birbirleriyle mücadele eden catch-all partilerin, önceki siyasi

bağlantılarından kopan seçmenlerin değişken tercihlerinden dolayı

zamanla zarar görmeleri sonucunda, kendilerine giderek daha fazla

devlet desteği tahsis etmeleri ve devlet yardımına bağımlı olmalarıyla;

birbirleriyle seçmen desteğini nerede olursa olsun elde etmek için re-

kabet eden partilerin yerine, diğerleriyle güç paylaşımına giderek dev-

let nimetlerine erişimlerini garanti altına almakla tatmin olan kartel

parti tipolojisi ortaya çıkmıştır. Bu partilerin üyeleri de, aslında, parti

için, üye olmayanlardan pek de farklı değildir, örgütlenme gevşektir,

sermaye ağırlıklı seçim kampanyaları yürütülür. Katz ve Mair’e göre,

catch-all partilerin aksine, kartel partileri, sivil toplum ve devlet ara-

sında bir tür aracılık işlevi görmeyi bırakarak, devletin temsilcileri ha-

line gelmişlerdir.

Öğretide, catch-all parti tanımındaki belirsizlikleri gidermek için

yapılan çalışmalara bir örnek olarak Panebianco’nun bürokratik-kitle

partilerinden profesyonel-seçmen odaklı partilere doğru değişim teo-

risi verilmektedir

. Bürokratik kitle partisi, Duverger ve Neumann’ın

kütle ve kitlesel bütünleşme partilerine benzer şekilde, merkezi rolde

atanmış veya seçilmiş bürokrasi, üyeliğin önemini koruması, kuvvetli

dikey örgütlenme, üyelik aidatları ve yan örgütler vasıtasıyla finans-

man ve ideolojiye verilen önemle ayırt edilmektedir. Profesyonel-seç-

men odaklı parti ise, merkezde profesyonel idare, zayıf dikey hiyerar-

şi, seçilmiş temsilcilerin önemi, menfaat grupları ve devlet yardımı ile

finansman, ideoloji dışı konu ve menfaatlerin vurgulanmasıyla ayırt

edilmektedir. Bu teoriye yönelik eleştirisinde Wolinetz özetle, Kirc-

hheimer gibi, Panebianco’nun da, yeknesaklaştırıcı eğilimlerin ağır

basacağını düşündüğü, partilerin, seçim mücadelesi içinde tercih ede-

WOLINETZ, s.139, 148-149

WOLINETZ, s.146-148.