81 / 521
“Catch-All” Siyasi Partiler
80
ülkemizde ortaya çıkmadığı anlaşılmaktadır. Ancak, özellikle Anava-
tan Partisi (ANAP) ile Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)’nin catch-all
parti özellikleri öğretide gündeme gelmiştir.
Özbudun’a göre, 1980’li yıllara damgasını vuran ANAP, çok çeşitli
kesimleri bir araya getiren bir kitle partisi, hatta bir herkesi kucaklayan
(catch-all) partiydi
88
. Kalaycıoğlu da, ANAP ve AKP’nin, muhafazakâr
toplumsal güçlerin ve liberal ekonomik menfaatlerin yeni partileri ola-
rak kendilerini takdim ettiklerini ve catch-all partiler olarak sundukla-
rı geniş ideolojik mesajlar ile, asıl duruşları konusunda seçmeni sıklık-
la zihin karışıklığına sevk ettiklerini ifade etmektedir. Nitekim, ANAP
dört ana siyasi akımı –milliyetçilik, İslamcılık, liberalizm ve sosyal de-
mokrasi- safları içinde bulundurmakla övünmekteydi
89
.
ANAP’ın tüzük ve programında bu durum açıkça göze çarpmak-
tadır. ANAP’ın 1984 tarihli tüzüğüne göre,
“Anavatan Partisi, …Milli
yetçiliği, milli ve manevi değerlere bağlılığı düstur ittihaz eden,…Asıl olan
fertlerin ve topluluğun mutluluğudur görüşü içerisinde sosyal adalete ve
fırsat eşitliğine inanmış,…İktisadi gelişmede fertlerin teşebbüs gücünü esas
kabul eden;…siyasi bir partidir”
(m.2). Aynı durum, ANAP programının
önsözüne şu şekilde ifade edilmiştir:
“Milliyetçi, muhafazakar, sosyal
adaletçi ve rekabete dayalı serbest pazar ekonomisini esas alan bir siyasi par
tiyiz. Bunun için, daha önceki siyasi eğilimleri ne olursa olsun programımıza
inananları birliğe ve beraberliğe davet ediyoruz”
.
ANAP’ın kurucuları da, partiyi benzer şekilde tanımlamakta-
dır:
“ANAP’ın çağdaş, hoşgörülü, merkez sağda, tutucu olmayan mu
hafazakar, birleştirici milliyetçi, piyasa ekonomisini benimsemiş bir kitle
partisi olduğuna itiraz eden hiçbir görüşe rastlanmamıştır. Bu durum da,
ANAP’ın ilkesel yönden bir meselesi olmadığının kanıtıdır. Ancak ANAP
kimliğinin net tanımı konusunda ağırlıklar bakımından yorumların olduğu
düşünülebilir”
90
.
88
ÖZBUDUN, Ergun,
“Türkiye Siyasetindeki Bölünme Çizgisi”
,
Zaman
, 17.08.2007
(ÖZBUDUN, Zaman olarak anılacaktır).
89
KALAYCIOĞLU, Ersin,
“Attitudinal Orientation to Party Organisations in Turkey in
the 2000s”
,
Turkish Studies
, 2008, Vol.9 No.2, s.299.
90
TAŞAR, Mustafa,
1983’den 2000’li Yıllara Anavatan
, II.Baskı, Temmuz 1991, Nurol
Matbaacılık, Ankara, s.134.