185 / 465
2010 Anayasa Değişikliklerinden Sonra Türk Anayasa Mahkemesinin Yapılanması
184
I) 2010 Değişikliği Öncesinde Anayasa Mahkemesi
1982 Anayasası, Anayasa Mahkemesi’nin varlığını korumuş fakat
yapılanmasında önemli değişikliklere gitmiştir. Mahkemenin kurulu-
şu, yapılanması, çalışma ilkeleri ve görevleri AY 146 ila 154. maddele-
rinde ayrıntılı olarak düzenlenmiş; ayrıca mahkemenin işleyişiyle ilgi-
li olarak 10.11.1993 tarihinde 2949 Sayılı
“Anayasa Mahkemesi Kuruluş
Görevleri Hakkındaki Kanun”
yürürlüğe girmiştir. Ayrıca, mahkemenin
düzenli çalışmasını sağlamak amacıyla 2949 Sayılı Kanun’a dayanıla-
rak 03.12.1986 tarih ve 19300 sayılı Resmi Gazete’de
“Anayasa Mahke-
mesi İçtüzüğü”
kabul edilmiştir.
1982 Anayasası’nın ilk şeklinde AYM toplam 15 üyeden oluşmak-
taydı. Bunlardan 11’i asıl; 4’ü yedek üyeydi. Bu üyelerin tamamını
cumhurbaşkanı atardı
61
. Seçim, ya doğrudan doğruya cumhurbaşkanı
tarafından yapılır ya da
“aday gösterme”
suretiyle cumhurbaşkanı tara-
fından seçilerek atanma yoluyla gerçekleşirdi.
Buna göre, cumhurbaşkanı 3 asıl ve 1 yedek üyeyi doğrudan; 8
asıl ve 3 yedek üyeyi ise önerilen adaylar arasından seçmek suretiyle
atardı. 2 asıl ve 1 yedek üye Yargıtay; 2 asıl ve 1 yedek üye Danıştay;
1 Asıl üye Askeri Yargıtay; 1 üye Askeri Yüksek İdare Mahkemesi,
1 üye Sayıştay Genel Kurulları’nca kendi başkan veya üyeleri arasın-
dan üye tamsayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecek-
leri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise YÖK’ün kendi üyesi olmayan
yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri içinden göstereceği üç aday
arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi ise üst kademe yöneticileri ile
avukatlar arasından seçerdi
62
.
Buna göre, tüm üyeler cumhurbaşkanı tarafından atanmakla bir-
likte; 3 asıl ve 1 yedek üyeyi cumhurbaşkanı doğrudan seçmek yoluyla
AYM üyeliğine atamaktaydı.
Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ile üst kademe yöne-
ticileri ve avukatların mahkemeye üye seçilebilmesi için kırk yaşını
61
Her ne kadar anayasada
“seçer”
ifadesi kullanılmışsa da buradaki işlem
kanaatimizce seçme değil; atamadır. (aynı yönde Daver, a.g.m, s. 16)
62
Cuhruk, burada AYM’nin böyle değişik yerlerden ve farklı formasyonlara sahip
kimseler arasından oldukça dengeli sayılabilecek bir oran gözetilerek belirlenmiş
olmasını olumlu bulmakta ve böylece karma nitelik kazanan mahkemenin dış
etkilerden arındırılmış olacağını savunmaktadır. (Cuhruk, a.g.m, s. 9)