188 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Ş. Cankat TAŞKIN
187
Bu durumda, 1982 AY’nın ilk şeklinin ne seçim; ne atama ne de
karma sistem olduğunu söylemek mümkündür
67
. Sistem,
“kendine
özgü”
bir sistem olmasıyla ön plana çıkmaktadır
68
.
Üyelerin atanması ve atanacak üyeleri öneren kurumlar bakımın-
dan 1982 AY’nın ilk şekli ile oluşturulan AYM yapılanması, İspanyol
AYM’nin yapılanmasına çok benzemektedir
69
.
Türk AYM üyeleri bağımsızlık açısından iki katlı bir bağımsızlık
ve güvence zırhı içerisindedirler
70
. Üyeler, Anayasa’nın 138, 139 ve
140. maddeleriyle yargıçlara sağlanan bağımsızlık ve güvencelerden
yararlandıkları gibi ayrıca 147. maddede sağlanan 65 yaşını doldur-
madıkça emekliye sevk edilememe ve görev yerlerinin değiştirileme-
mesi şeklindeki güvenceden de yararlanmaktadırlar. Ayrıca, başkan
ve üyelerin kişisel suçlarında Yargıtay üyelerinin kişisel suçlarında
uygulanan güvencelerin geçerli olacağı da AYM Kuruluş Kanunu ile
güvence altına alınmıştır. (AYM Kuruluş Kanunu md 55). Ancak, kar-
şılaştırmalı hukuktaki bazı uygulamaların aksine
71
, AYM üyelerinin
milletvekillerine tanınan sorumsuzluk ve dokunulmazlık hakkı tanın-
mamış olması kanaatimizce önemli bir eksikliktir
72
.
Diğer yandan, 1982 düzenlemesi ile, karşılaştırmalı hukuktaki ge-
nel eğilimin tersine
73
, AYM üyelerinin çoğunluğunun hukukçu olması
şartı kaldırılmış, hatta mahkemenin kuramsal olarak çoğunluğu hu-
kukçu olmayan üyelerden oluşmasının önünde bir engel kalmamıştır
74
.
Bu durumun sakıncaları özellikle yüce divan yargılaması ile siyasi par-
tilerin kapatılmasına ilişkin davalarda yaşanmıştır ve yaşanmaktadır
75
.
67
Daver
,
a.g.m, s. 16. Sistemin, yasama organını dışlamış olması nedeniyle
“anti-
demokratik”
olarak nitelendirilmesi yanlış olmaz. (Dağ, a.g.t,s.63)
68
Arslan’a göre sistem
“Türk Tipi Anayasa Yargısı”
dır. Arslan, Tebliğ
(AYD 2004)
,
s. 47. Burhan Kuzu da böyle bir sistemin dünyanın hiçbir yerine olmadığını
belirtmektedir. Kuzu,
Tebliğ (AYD 2004),
s. 55
69
Bu konu, aşağıda II. Başlıkta ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ancak kısaca belirtmek
gerekirse İspanya’da 12 üyeli AYM’nin tümünü kral atar. (Daver
,
a.g.m, s.16).
Fakat İspanya’nın en önemli farkı, atanacak üyelerin belirlenmesinde Kralın
yetkisinin
“sembolik”
olmasıdır.
70
Daver, a.g.m. s.18
71
Macaristan,İtalyan ve Tacikistan AYM üyelerine böyle bir hak verilmiştir. Konu,
aşağıda II. Başlıkta incelenmiştir.
72
Aynı yönde Tunç
,
a.g.m, s. 298
73
Bu konu, aşağıda, 2. Başlıkta ayrıntılı olarak incelenmiştir.
74
ULAŞ’ın tespitine göre, 1982AY’nın ilkdüzenlemesinde, kuramsal olarak, AYM’de
hukukçu olan yalnızca üç üye bulunabilmesi olanaklıdır. (Ulaş,a.g.m,s.106)
75
Öden,a.g.m, s. 37