191 / 465
2010 Anayasa Değişikliklerinden Sonra Türk Anayasa Mahkemesinin Yapılanması
190
kaldırılmalı, üyelik 12 yıllık süreyle sınırlandırılmalı, dört yılda bir üyelerin 1/3’ü
yenilenmelidir. AYM’de boşalacak olan üyelikler 6 ay öncesinden Resmi Gazete’de
ilan edilmelidir. (
Özgürlükçü, Eşitlikçi, Demokratik ve Sosyal Yeni Bir Anayasa İçin
Temel İlkeler, (Anayasa Raporu)
, DİSK Yayınları, Ankara, Haziran 2009, s.78,79).
AYM’nin 2004 tarihli yapılanma önerisine göre de AYM 17 üyeden oluşur ve 2
daire şeklinde çalışır. Ancak, öneri şimdiki düzenlemeye göre farklı yönler içer-
mektedir. Örneğin yüksek yargıya 11 kişilik kota ayrılmıştır (5 Yargıtay, 4 Danış-
tay, 1’er üye ise AYİM ve Askeri Yargıtay Yüksek yargı tarafından seçilecek olan
üyeler, yüksek mahkemelerin kendi Genel Kurullarının üye tamsayısının salt ço-
ğunluğu ile; bu sağlanamazsa altıncı oturumda 2/5’lik çoğunlukla ve doğrudan
seçmektedir.). Cumhurbaşkanı ise 2 üyeyi hukuk, iktisat ve siyasal bilimler ala-
nından mezun olan üst düzey yöneticiler arasından doğrudan seçerken; kalan 4
üye de TBMM Genel Kurulu tarafından seçilir. (Adaylar, Sayıştay Genel Kurulu-
nun, YÖK’ün ve TBB’nin göstereceği 15 yıllık kıdemi bulunan adaylar arasından
seçilir.) (Aliefendioğlu, Yılmaz;
“Sunulan Raporlar Kapsamında Türk Anayasa
Mahkemesi’nin Sorunlarının Tartışılması”
konulu panelde sunduğu tebliğ, AYD Yıl
2004, S: 21, s. 31). Aynı yazar, daha eski tarihli farklı bir makalesinde AYM’de bi-
reysel başvuru hakkının tanınması durumunda mahkemenin 18 üyeden oluşma-
sının uygun olacağını, mahkeme üyelerinin geldikleri kurum tarafından doğru-
dan seçilmesini, asıl-yedek üye ayrımının kaldırılmasını ve raportörlere belli hiz-
met süresinin sonunda mahkeme üyeliğine seçilme hakkı tanınması gerektiğini
savunmaktadır.
(
Aliefendioğlu, Yılmaz;
“Yeni Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahke-
mesi”
, AYD Yıl 1997, S: 14, s. 242). İyimaya, AYM’nin 17 üyesinden yarısının par-
lamento tarafından seçilmesini önermekte, üye seçiminin kısmen veya tamamen
parlamento tarafından başarılamaması durumunda, seçilemeyen üyelerin sayısı
kadar üyenin TBMM veya Cumhurbaşkanı tarafından seçilmesini önermektedir.
(İyimaya
,
a.g.e,s. 31). 146. maddeye ilişkin öneri şöyledir:
“Anayasa Mahkemesi 17
üyeden kurulur. Anayasa hukuku, sosyoloji, siyaset bilimi alanlarından birer yüksek öğre-
tim görevlisi üye ve hukukta en az lisans üstü dereceye sahip bir avukat, Türkiye Büyük
Millet Meclisi Genel Kurulunca, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.
Üye tamsayısının beşte ikisinden az olmamak üzere, 4. turda en çok oy alan, seçilmiş sayı-
lır. Boşalmayı izleyen bir ay içinde seçimin gerçekleşmemesi halinde, grubu bulunan siya-
si partilerin de görüşü alınarak aynı nitelikleri taşıyan üyeler, en geç on beş gün içinde
Meclis Başkanı tarafından atanır. Üyelerden dördü Yargıtay, ikisi Danıştay, biri Sayıştay
Genel Kurullarınca, kendi üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çoğunluğu ile ve giz-
li oyla seçilir. Üye tamsayısının beşte ikisinden az olmamak üzere, dördüncü turda en çok
oy alan seçilmiş sayılır. Bir üye, Anayasa Mahkemesi tarafından ve raportörleri arasın-
dan, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Biri hukukta en az lisans
üstü dereceye sahip olanlardan olmak üzere iki üye avukatlar arasından Türkiye Barolar
Birliği Genel Kurulunun salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Üst kademe hukuk müşa-
virlerinden bir, özel hukuk ve ekonomi bilimi alanlarından birer yüksek öğretim görevlisi
olmak üzere toplam üç üye Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Anayasa Mahkemesi üyeli-
ğine seçilmek için kırk yaşını doldurmuş olmak şarttır. Yüksek Mahkemelerce seçilecekle-
rin seçim sırasındaki görevlerinde en az üç yıl bulunmuş, üst kademe hukuk müşavirleri-
nin en az on beş yıl kamu görevinde çalışmış ve avukatların da bu süre kadar meslek kıde-
mine ulaşmış olmaları gerekir. Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 9 yıldır. Altı
ayı aşmamak üzere, boşalan yerlere seçim veya atama gerçekleşinceye kadar, önceki üyenin
görevi devam eder. Anayasa Mahkemesi üyelerinin üçte biri üç yılda bir yenilenir. Bir
kimse, bir defaden fazla Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilemez....Anayasa Mahkemesi
üyeleri, üniversitelerde öğretim üyeliği hariç, asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir
görev alamazlar.”
(
İyimaya
,
a.g.e, s.49,50)