186 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Ş. Cankat TAŞKIN
185
doldurmuş; yükseköğrenim görmüş veya öğrenim kurumlarında en
az on beş yıl öğretim üyeliği veya kamu hizmetinde on beş yıl fiilen
çalışmış veya en az on beş yıl avukat olarak görev yapmış olmaları
gerekmekteydi. Anayasa Mahkemesi üyelerinin, asli görevleri dışında
resmi veya özel herhangi bir görev almaları yasaktı.
Üyeliğin sona ermesi ise 65 yaşının doldurulması, bir üyenin ha-
kimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm
giymesi durumlarında kendiliğinden; görevin sağlık bakımından yeri-
ne getirilemeyecek noktaya gelmesi durumunda ise üye tamsayısının
salt çoğunluğunun kararıyla sona ererdi.
Anayasa Mahkemesi Yüce Divan görevi de üstlenmekte ve bu du-
rumda Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, AYM, Yargıtay,
Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve
üyelerini, başsavcılarını, başsavcıvekillerini, HSYK ve Sayıştay başkan
ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlarla ilgili olarak yargılardı.
1961 sisteminde olduğu gibi, 1982 sisteminin ilk halinde de
AYM’nin Yüce Divan görevi için ayrı bir kuruldan oluşmaması, aynı
üyelerin Yüce Divan görevini de yerine getiriyor oluşu ve kararlarının
kesin oluşu önem taşımaktadır.
Sistemde ilk dikkati çeken nokta, 1961’den farklı olarak, yasama
organına AYM için üye seçme hakkının kaldırılmış olmasıdır
63
. 1961
63
1982 AY’nın yapım sürecinde meclise AYM için üye seçim hakkı verilmesi ge-
rekip gerekmediği tartışılmış ve Feyyaz Gölcüklü birkaç üyenin meclis tara-
fından seçilmesinde bir sakınca olmadığını savunurken; Orhan Aldıkçatı 1961
AY döneminde yaşanan sıkıntılara atfen
“1-2 üyenin dahi
TBMM
tarafından se-
çilmesinin Türkiye’yi nerelere getirebileceğini gördünüz.”
diyerek tüm tartışmalara
son noktayı koymuştur. Arslan
,
Tebliğ (AYD 2004)
, s. 51. Konuyla ilgili geniş
tartışmalar için bkz İyimaya, Ahmet,
Anayasa Mahkemesinin Üyelik Yapısında
Yasama Organının Rolü, (Türk Modeline Eleştirel Bir Yaklaşım),Yetmişbirinci Kuru-
luş Yılı Armağanı, Türk Hukuk Kurumu Yayınları,
Ankara, 9 Nisan 2005, s.7-13.
ARSLAN, 1982 AY’nın ilk şeklindeki durumun parlamentonun istencine karşı
güvensizlik olduğu; hatta Nazi Almanyası döneminden sonra dahi Alman AYM
üyelerinin tümünün parlamentoya seçtirtildiğini belirtmektedir. Arslan,
Tebliğ
(AYD 2004)
, s. 53. Farklı tartışmalara ilişkin daha geniş bilgi için bkz (Kurnaz,
Haluk;
“Üye Seçimi ve Bireysel Başvuru ile Bazı Yetki ve Görevleri Açısından Anayasa
Mahkemesi
”,Yasama Dergisi, S:2,Temmuz-Ağustos-Eylül 2006, s.96, s.97).
“An-
cak, Türkiye’de 1961 Anayasası döneminde,Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosuna
ayrılan üyelerin seçiminde uzlaşma sağlanamaması ya da geç sağlanması yüzünden,
mahkemenin oluşumunda yaşanan sıkıntılar nedeniyle, tepki olarak,1982 Anayasasın-
da, TBMM’ye AYM’ye üye seçme yetkisi tanınmamıştır. Keza AYM’ye yüksek mah-