189 / 465
2010 Anayasa Değişikliklerinden Sonra Türk Anayasa Mahkemesinin Yapılanması
188
II) Karşılaştırmalı Hukuk Işığında 2010 Değişikliği Sonrası Anayasa
Mahkemesi
1) 2010 Anayasa Değişikliği Sonrası Anayasa Mahkemesi
1982 Anayasası'nda 7.5.2010 günü 5982 Sayılı
“Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası’nın Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”
la
Anayasa’nın 146, 147, 149 ve geçici 18. maddesinde çok önemli değişik-
likler yapılmış ve bu değişiklikler sonucunda Anayasa Mahkemesi’nin
oluşumu ve yapılanması önemli ölçüde değişmiştir
76
. Ayrıca 3 Nisan
2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 30.03.2011 tarih ve 6126 Sayılı
Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkındaki
Kanun da (kısaca Kanun olarak adlandırılacaktır) AYM’nin yeniden
yapılanmasında önemli etkiler doğurmuştur
77
.
İlk değişiklik Anayasa’nın 146. maddesindedir. Buna göre yeni
Mahkeme 17 üyeden oluşmaktadır
78
. Üyelerin 3’ünü TBMM seçmek-
76
Değişiklik Anayasa Mahkemesi’nin önüne götürülmüş; AYM bu değişikliklerin
bir bölümünü 07.07.2010 tarih; 2010/49 E.; 2010/87 K. sayılı kararıyla iptal etmiş
ve değişiklikler iptal olunmuş biçimiyle 12 Eylül 2010 günü referandumda
oylanarak yürürlüğe girmiştir. Çalışmamızın ilerleyen bölümünde, yeri geldikçe,
iptal olunan tümcelere değinilecektir.
77
Çalışmamızda Kanun’un tamamı değil, sadece AYM’nin yapılanmasıyla ilgili
olan ve çalışma konumuzla bağlantılı düzenlemelerine değinilmekle yetinilmiştir.
78
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin 2000 yılı Anayasa önerisine göre AYM 15
asıl 5 yedek üyeden oluşur. (md 146) Dört asıl ve bir yedek üyeyi Yagıtay,üç asıl
ve iki yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi ve Sayıştay Genel Kurulları, kendi başkan ve üyeleri arasından üye
tamsayılarının salt çoğunluğu ile ve gizli oylamayla seçer. İki asıl ve bir yedek üye
ise AYM tarafından seçilir. AYM, seçtiği asıl üyelerden bir tanesini yedek üyeleri,
diğerlerini ve yedek üyeyi birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından asıl üye tam-
sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçer. Cumhurbaşkanı da üç asıl ve bir yedek
üyeyi seçer. Cumhurbaşkanı asıl üyelerden birisini Türkiye Barolar Birliği’nin gös-
tereceği üç aday arasından, diğer asıl üyeleri ve yedek üyeyi ise yükseköğrenim
kurumlarının hukuk, iktisat veya siyasal bilim alanlarında görev yapan öğretim
üyeleri ile avukatlar arasından seçer. Bunların üye seçilebilmeleri için en az 15 yıl
öğretim üyeliği, kamu görevliliği veya avukatlık yapmış olması şarttır. Üye olmak
için 40 yaşın doldurulmuş olması gerekir. Üyelerin asli görevleri dışında başka
herhangi bir görevle uğraşmaları yasaktır. Üyeler 67 yaşını doldurunca emekliye
ayrılırlar. Bir üye ise Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu tarafından avukatlar
arasından ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile seçilir. Cumhurbaşkanı, biri avu-
katlar birisi de üst kademe yöneticileri arasından olmak üzere iki üye atar. Yükse-
köğrenim Kurulu, yükseköğrenim kurumlarının hukuk alanlarında görev yapan
öğretim üyeleri arasından bir üyeyi üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla
seçer. TBMM 7 üyeyi, yükseköğrenim kurumlarının hukuk,iktisat veya siyasal
bilimler alanlarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe kamu görevlile-
ri ve avukatlar arasından üye tamsayısının salt çoğunluğu ile seçer. İlk iki turda
salt çoğunluğa ulaşılamazsa, toplantıya katılanların çoğunluk oyu yeterli sayılır.