TBB Dergisi 97. Sayı

2010 Anayasa Değişikliklerinden Sonra Türk Anayasa Mahkemesinin Yapılanması

200

146. maddenin ilk üç fıkrasına ilişkin iptal istemi AYM tarafından

görüşülmüş ve mahkeme 07.07.2010 tarihinde 2010/49 E., 2010/87 K.

sayılı kararıyla (RG: 01.08.2010 tarih ve 27659 mükerrer) oyçokluğu ile

ve şu gerekçelerle reddedilmiştir

112

“Karşılaştırmalı hukuka ve ülkemizin tarihsel tecrübesine bakıldığında,

temel hakların ve hukuk devletinin güvencesi olan anayasa mahkemelerinin

yapıları, yetkileri, işleyişi, üye seçimi ve üyelerin niteliklerine ilişkin olarak

çok farklı düzenlemelerin olduğu görülmektedir. 1961 Anayasası’nın 145.

maddesinde Anayasa Mahkemesi’nin 15 üyesinden beşinin Türkiye Büyük

Millet Meclisi (üç üye Millet Meclisi, iki üye Cumhuriyet Senatosu) tara-

fından seçilmesi öngörülmüştür. Karşılaştırmalı hukuka bakıldığında, anaya-

sa mahkemesi üyelerinin bazı ülkelerde tamamının, bazı ülkelerde ise büyük

çoğunluğunun parlamentolar tarafından seçildiği görülmektedir. Anayasa

mahkemesi üyelerinin seçimine parlamentoların ya da diğer seçilmiş organla-

rın katılmasının bu kurumun demokratik meşruiyeti açısından büyük önem

taşıdığı kabul edilmektedir.

Bu çerçevede anayasa mahkemesi üyelerinin hangi organlar tarafından

ve hangi esaslara göre seçileceğinin belirlenmesi önemli ölçüde ülkenin tarih-

sel ve siyasal koşullarına göre kurucu iktidarın takdirinde olan bir durumdur.

Bu düzenlemede öngörülen anayasa mahkemesinin üye yapısı, üyelerin gel-

diği kaynaklar ve üyelerin atanmasına ilişkin düzenlemeler tali kurucu ikti-

darın takdir yetkisi içinde kaldığından ve hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı

ilkelerini anlamsızlaştıran ya da ortadan kaldıran değişiklikler olmadığından

iptal isteminin reddi gerekir...”

Buna karşın AYM, 146. maddenin 4. fıkrasının birinci cümlesinde

yer alan

“.. bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir...”

ifadesiyle, ikinci

cümlesinde yer alan

“....de her baro başkanı ancak bir aday için oy kullana-

bilir ve...”

ibarelerinin Anayasaya aykırı olduklarına oybirliği ile karar

vermiş ve bu ifadeleri iptal etmiştir.

TBMM’de yapılacak olan seçimlere aday göstermek amacıyla

Sayıştay’da yapılacak olan seçimlerde, Sayıştay Genel Kurulu tarafın-

dan yapılacak olan seçimlerde her Sayıştay üyesinin ancak bir aday

için oy kullanabileceği kurala bağlamışsa da bu hüküm AYM tarafın-

dan iptal edilmiştir. Keza avukat kontenjanından yapılacak olan se-

112

Gerekçe için bkz LHD, Yıl: 8, S: 23, Eylül 2010, s. 3341, 3342