62 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Bahar Yeşim DENİZ
61
Automatenaufstellungs-GmbH v Oberbürgermeisterin der BundesstadtBonn
kararında da,
56
Mahkemenin, yine, üye ülkelerdeki ortak anayasal tea-
müllerden ve üye ülkelerin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardaki
genel ilkelerden etkilendiği ifade edilmektedir. AİHS’nin, bu bağlam-
da, özel önemi olduğu vurgulanmaktadır. Topluluk hukuk düzeninin
“insan onuru”
nu genel hukuk ilkesi olarak sağlamaya çalıştığı dile ge-
tirilmekte; Topluluk ve üye ülkelerin, insan haklarına saygı göstermek
zorunda oldukları belirtilmektedir.
Bu anlamda, Temel Haklar Şartının kabülünden önceki dönemde
de, temel haklar konusunda ABAD’ın denetiminin genişleyen Toplu-
luk hukuku ile birlikte ilerleyeceğinin altı çizilmekte ve bu konuda üye
devletlerce saklı tutulabilecek bir egemenlik alanından sözetmenin zor
olacağından bahsedilmektedir.
57
Şartın bağlayıcılık kazanıp, ABAD
tarafından uygulanmaya başlanmasından sonra kapsadığı geniş alan
çerçevesinde de, üye devletlere yönelik denetim alanının genişleyeceği
belirtilmektedir.
58
ABAD kararlarında, temel haklar ile ilgili konularda, taraf olu-
nan uluslararası sözleşmeler ile özellikle, AİHS düzeni arasında ya-
kın bir bağlantının kurulduğu ve gerekçelendirmede bunlardan ya-
rarlanıldığı gözlenmektedir. Günümüzde, AB hukukunun birincil
kaynakları arasında yeralan ve 2009 tarihinde yürürlüğe giren Lizbon
Antlaşması kapsamındaki ABA’nın 19 uncu maddesinin 1 inci fıkrası
çerçevesinde,
59
ABAD, antlaşmaların yorumlanması ve uygulanmasın-
da hukuka uyulmasını sağlamakla görevlidir. Bu anlamda, ABA’nın 6
ıncı maddesinde,
60
Temel Haklar Şartının,
“Antlaşmalarla hukuken eş-
değerde olduğu”
ve
“AİHS’deki hakların Birlik hukukunun parçası olarak”
kabul edildiği belirtilmekte olduğundan, ABAD’ın, Temel Haklar Şar-
tında ve AİHS’de düzenlenen temel hakların uygulanmasında, hayata
geçirilmesinde önemli göreve sahip olduğu değerlendirilebilecektir.
56
14.10.2004, C-36/02.
57
Işıl Karakaş,
Avrupa Birliği Hukukunda Anayasal İlkeler,
Yenilik Basımevi, İstanbul,
2003, s. 69.
58
Karakaş, s. 70.
59
Madde metni şu şekildedir:
“Avrupa Birliği Adalet Divanı, Adalet Divanı, Mahkeme
ve ihtisas mahkemelerinden oluşur. Andlaşmaların yorumlanması ve uygulanmasında
hukuka uyulmasını sağlar. Üye devletler, Birlik hukuku kapsamına giren alanlarda etkin
bir hukuki korunmanın güvence altına alınması için gerekli hukuki yolları oluşturur”
.
(Madde metni için bkz. Can, s. 33).
60
Bkz. dn. 17 ve 19.