132 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Aysel Ceren MUTLU
131
Vergilendirmenin hukuka uygun olmayan delillerin baz alınarak
yapılması hukuk devleti ilkesinin her alanda hukuka uygun olmayı
gerekli kılmasından dolayı mümkün değildir.
22
Nitekim bir Anayasa
Mahkemesi kararında hukuk devleti şöyle tanımlanmaktadır:
23
“Hukuk
devleti, her eylem ve işlemi hukuka uygun, insan haklarına saygı gösteren, bu
hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni
kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasaya aykırı durum ve tutumlardan
kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa ve hukukun
üstün kurallarıyla kendini bağlı sayıp yargı denetimine açık olan, yasaların
üstünde yasa koyucunun da bozamayacağı temel hukuk ilkeleri ve Anayasa
bulunduğu bilincinden uzaklaşıldığında geçersiz kalacağını bilen devlettir.”
Adalet kavramının sübjektif nitelik taşımasından dolayı hukuk
devleti ifadesinin de herkesçe farklı algılanabileceğini düşünürsek;
ekonomik, sosyal, ahlaki vb. açılardan yetersiz kalan vergi şekil ve
tekniklerinin önüne geçmeyi amaçlayan vergileme ilkeleri
24
değişken
nitelik taşıyor olsa da, konuyu daha spesifik alanda somutlaştırarak
anlamamıza yardımcı olacaktır. Bu bağlamda hukuk devleti ilkesinin
tezahürüne hizmet ilkelerden ilk olarak genellik ve eşitlik ilkelerine
değinilecektir:
A. GENELLİK VE EŞİTLİK İLKELERİ KAPSAMINDA
DEĞERLENDİRME
Anayasamızın 10’uncu maddesine göre
“herkes dil, ırk, cinsiyet, si�
yasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetil�
meksizin yasa önünde eşittir ( f.1 ); kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir.
Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür (f.2 ) hiçbir
kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz ( f.3 ); devlet organları
ve idare bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket
etmek zorundadırlar ( f.4)”
. Dolayısıyla bir vergi uygulamasının genel
nitelikte olması zorunludur. Bunun sağlanabilmesi için kimi zaman
22
Şentürk Akın Gencer/ Alpaslan Mustafa, Hukuka Aykırı Delille Vergi: Kanuna
Aykırı Olarak Elde Edilmiş Bulgular Delil Olarak Kabul Edilemez. Bu Deliller
Vergi Tarhiyatında Veri Olarak Kullanılamaz, Vergi Sorunları Dergisi, Ocak 2009,
S.244, s. 149.
23
Özçelik Selçuk, “Anayasamızın Dayandığı Temel İlkeler”, İstanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Mecmuası; Ernst Hirsch’e Armağan, Yıl 1979, S.1-4, s.25.
24
Genç Yıldıray / Yaşar Recep, Vergilemede Adalet ve Etkinlik İlişkisi , Vergi Dün-
yası Dergisi , Ekim 2009 , S.338, s. 34.