TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

Aysel Ceren MUTLU

141

D. VERGİLENDİRME YETKİSİ VE HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİ

Kanunların mevcut olduğunu görmek o devletin bir hukuk devleti

olduğu anlamına gelmez. Şüphesiz kanunlar da adalete ve hakkani-

yete aykırı olabilir. Bu kapsamda hukukun üstünlüğünün kanunla-

rın üstünlüğünden daha kapsamlı ve koruyucu olduğu belirtilmiş ve

kanunların, yönetilenlerin hukuki güvenliğini sağlamasının önemine

işaret edilmiştir.

Yukarıda sıklıkla ifade edildiği üzere vergilendirme yetkisinin te-

mel hak ve özgürlükler gibi önemi haiz meselelerle olan yakın ilişki-

sinden dolayı bireylerin devletin müdahalelerinden önceden haberdar

olması gerekir ki bireylerde geleceğe dair planlarını buna göre yapa-

bilsin, kararlarını buna göre verebilsin. İnsanlar sürekli şüphe içinde

hareket ettikleri takdirde orada hukuki güvenliğin mevcut olduğunu

söylemek pek mümkün olmaz. Herhangi bir sorumluluk ihdas edildi-

ğinde de bunun mükellefin hukuksal durumunu etkilemesinden dola-

yı söz konusu hallere ilişkin idarenin takdir yetkisini en alt seviyede

bulundurmaya çalışmak hukuki güvenlik ilkesinin bir gereğidir.

Yükümlülerin vergilendirme yetkisinin kullanıcılarına ilişkin

duygu, düşünce ve kanaatleri verginin algılanışını etkilemesinden

dolayı gerek siyasi otoritenin gerekse vergi dairelerinin yükümlülere

şeffaflık, hesap verebilirlik, saydamlık, vatandaş ve mükellef odaklılık

gibi ilkeler dahilinde güven vermesi gerekir. Bu ilkeler sistemin an-

laşılır, sade olması ve vergilemede adaletin sağlanması için gerekli

olduğu gibi olumlu yönde geliştirilen vergi algılaması sonucu vergi

kaçakçılığı vb. fiiliyatta meydana gelen anayasal bir vergilendirmeyi

engelleyen durumların önüne geçilmesi açısından da etkilidir. Vergi

ilişkisinin borçlu tarafı (pasif sujesinin) olan mükellefin çağın gelişi-

miyle uygunluk arz etmesi gereken haklarının devlet tarafından ko-

runması, vergi alan organlar tarafından bu haklara özen gösterilmesi

ve mükellefin hukuk alanına hukuk dışı yollarla müdahale edenlere

ağır yaptırımlar getirilmesi gerekir.

Taylar Yıldırım, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığından Vergi Hukukunda Hu-

kuki Güvenlik İlkesi, Vergi Dünyası Dergisi, Mart 2007, s. 307.

Üstün, s. 274.

Günay Fehmi, Yükümlülerin Vergi Algısı Nasıl İyileştirilebilir?, Vergi Sorunları

Dergisi, Şubat 2009, S.245, s.94.

Erol Ahmet, Vergi İncelemesi Sırasında Mükellef Hakları-1, Yaklaşım Dergisi,

Mart 2010, S.207, s.17.