144 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Aysel Ceren MUTLU
143
1. Vergilendirme yetkisi ve vergi yasalarının geriye yürümezliği
ilkesi:
Kişilerin kendilerini hukuken güvende hissedebilmeleri, geleceğe
yönelik planlar yapabilmeleri, ticari hayatta istikrarın sağlanabilme-
si, devlete olan güvenin varlığını koruması gibi ciddi sonuçları olan
ve kanuniliğin devamı olma özelliğine sahip bu ilke doktrinde gerçek
geriye yürüme ve gerçek olmayan geriye yürüme olarak ikiye ayrıl-
maktadır. Gerçek geriye yürüme, yürürlüğe giren yasanın eski kanun
döneminde tüm sonuçlarıyla meydana gelip tamamlanmış hukuki iliş-
ki ve olaylara uygulanması iken; gerçek olmayan geriye yürüme yeni
kanunun eski kanun döneminde meydana gelmeye başlayan ve halen
devam eden, tüm sonuçlarıyla meydana gelmemiş ve yükümlüler açı-
sından henüz kazanılmış hak olarak nitelendirilmeyen hukuki ilişki ve
olaylara uygulanmasıdır.
67
Anayasamızda böyle bir ilke açıkça yer al-
mamakla birlikte denilmektedir ki gerçek geriye yürüme geçerli değil-
dir, gerçek olmayan geriye yürüme ise geçerlidir. Bu kural bağlamında
Anayasa Mahkemesi, geriye yürütülen vergi yasalarını hukuk devleti
ilkesi ve ölçülülük açısından yargısal denetime tabi tutabilir.
Vergi hukukunda geriye yürümezlik ilkesi sadece vergi yasala-
rı yönünden ve yürütmenin işlemleri açısından geçerlidir.
68
İlaveten
doktrinde, ihtiyaca aykırı olarak yapılan işlemlerin geri alınması ha-
linde kazanılmış hakların zarar görecek olması ve bireylerin beklen-
tilerinin dışına çıkılacak olması dolayısıyla hukuki güvenlik ilkesine
aykırılık oluşacağı gerekçesiyle, bu işlemlerin kaldırılmaları ya da dü-
zeltilmeleri önerilmiştir.
69
Örneğin, Anayasa Mahkemesi, Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici
69. maddesi kapsamında mükelleflerin 31.12.2005 tarihi itibariyle sa-
hip oldukları yatırım indirimi uygulama hakkını 3 yıl süre sınırlayan
düzenlemeyi 2006/95 Esas ve 2009/144 sayılı kararı ile iptal etmiştir.
Bu durumun, yatırımın yapıldığı zamandaki mevzuata göre süresiz
olan yatırım indirimi hakkının sonradan yapılan bir yasa ile 3 yıl süre
ile sınırlandırılmasının geriye dönük bir düzenleme olduğu belirtilmiş
ve geriye dönük düzenlemelerle kişilerin haklarının «hukuki istikrar”
67
Taylar, s. 200.
68
Öncel/ Kumrulu/ Çağan, s. 49.
69
Üstün, s. 238.