182 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Candan ALBAYRAK
181
reyler olmaktadırlar.
57
Dolayısıyla yabancı kaçak işçiler, gittikleri ül-
kelerin ekonomilerini olumsuz yönde etkilemektedirler ve bu durum
istihdam, ücret, sosyal güvenlik, sendikacılık, endüstri gibi alanlarda
kendini göstermektedir.
58
Ekonomik kriz dönemleri de, kayıt dışılığı etkileyen önemli bir
unsurdur. Çoğu kişi, gelirsizlik ya da düşük gelir nedeniyle kayıt dışı
istihdama razı olmaktadır. Ek iş talebi olanlar, nitelikleri itibariyle iş-
gücü piyasasına dahil olamayan kadınlar, çocuklar üretken istihdam
alanlarının yetersiz olması veya konumlarının zorlaması nedeniyle
büyük ölçüde kayıt dışı piyasada şanslarını aramaktadırlar. Örneğin
atipik çalışma modellerinden biri olan evde çalışma modelinde evde
çalışanlar genellikle kadınlar olmakta ve bu durum daha çok fason
üretim aşamasında tekstil sektöründe görülmektedir. Bu kişiler ücret-
lerini parça başına almakta, ücret, ücretli tatil, hastalık yardımı, sosyal
güvenlik gibi haklardan yeterince yararlanamamaktadırlar. Bu durum
da kayıt dışı istihdamın artmasına yol açmaktadır.
59
Oysa krizin top-
lumsal maliyetini, kadın ve çocuk emeği üzerine yığacak yaklaşımlara
izin vermemek gerekir.
60
Ekonomik kriz dönemlerini aşabilmenin önemli koşullarından biri
kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması zorunluluğudur. Vergi
61
ve
sigorta gelirlerinde azalmaya, işletmeler arasında rekabet koşulların-
da eşitsizliğe, çalışanlar açısından kötü çalışma koşullarına ve sosyal
güvenceden yoksunluğa neden olan kayıt dışı ile mücadeleden bu dö-
nemde vazgeçilmemelidir.
62
57
Özlem Işığıçok,
“Küresel Gerçeklerle Türkiye’de Yabancı Kaçak İşçi Sorunu: Boyutları
ve Sonuçları”
,
Sosyal Siyaset Konferansları, Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’a Armağan, 50.
Kitap
, İstanbul 2005, s. 437.
58
Işığıçok, s. 446.
59
Tuncay Güloğlu/Adem Korkmaz/Murat Kip,
“Türkiye’de Kayıt Dışı İstihdam
Gerçeğine Bir Bakış”
,
Sosyal Siyaset Konferansları, 45. Kitap
, İstanbul 2003, s. 77.
60
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu,
Ekonomik Krize Karşı Önlemler Raporu
,
Ankara 2008, s. 4.
61
Kayıt dışı ekonomi vergi gelirlerinde azalmaya neden olmaktadır. Çünkü bazı
ekonomik faaliyetlerin kayıt dışında kalması, vergilerin eksik ödenmesine ya da
hiç ödenmemesine neden olmakta bu durum ise devletin vergi gelirlerinin azal-
masına yol açmaktadır. Devletin vergi gelirlerinin azalması sonucunda bütçe
açıkları ortaya çıkmaktadır. Bu durum ise borçlanma ya da para basma yoluyla
karşılanmaktadır. Bütçe açıklarının borçlanma yoluyla karşılanması halinde faiz
oranları yükselmekte dolayısıyla özel sektörün yatırım maliyetleri artmakta ya-
tırımları azalmaktadır. Yatırımların azalması sonucunda ise işsizlik artmakta ve
işsizler kayıt dışı ekonomide çalışmaya razı olmaktadır. (Sarılı, s. 43).
62
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, s. 4.